26 september 2010

Over theologie, literatuur en de irrationele mens

"Theologie en literatuur leren allebei om het waarschijnlijke met het onwaarschijnlijke in verband te brengen en te zien dat dit een nieuwe waarheid kan opleveren. De beide disciplines bieden een alternatief voor een zuiver rationele kijk op de wereld en beide houden zich bezig met mythologie: ze nemen fictie buitengewoon serieus. Vooral literatuur maakt ons bekend met de macht van de emotie als een kracht in de wereld en laat ons zien dat onze gedachten nooit geheel verstandelijk zijn."
- Karen Armstrong

19 september 2010

Red Chamber Ensemble



Ik had 'm op Facebook al geshared, dus hij viel hier al te verwachten. Sarawak, waar de melodie vandaan komt, ligt op het noordelijke deel van Borneo en is onderdeel van Maleisië.

Waar is het me om te doen?

"Er is een wereld ontstaan waarin je denkt recht te hebben op geluk. (...)
Mijn centrale vraag was: kun je zelf bepalen hoeveel vertrouwen je in jezelf hebt? Want ik had die mislukte liefdesrelatie achter de rug en mijn zelfvertrouwen was ondermijnd. Ik wilde weten: kun je daar zelf wat aan doen of moet dat van anderen komen? Ik ontdekte dat mensen heel autonoom kunnen zijn en tot persoonlijke groei en integriteit kunnen komen, maar dat begint meestal pas als ze zich eerst door anderen gewaardeerd en geaccepteerd voelen. Dat is de basis of de springplank voor al die zogenaamde onafhankelijkheid. (...)
Mensen hebben, dat is aangetoond, een te geflatteerd beeld van zichzelf. Ze vegen hun eigen tekortkomingen een beetje onder de mat. De meeste mensen vinden zichzelf beter dan gemiddeld. Maar wat je niet ziet, en waar in mijn vakgebied ook weinig over geschreven wordt, is dat bijna iedereen onder de oppervlakte ook heel vaak twijfelt over zichzelf, onzeker is, bang is om tekort te schieten of er niet bij te horen.
Neem een vrouw die te dik is. Die denkt heel vaak: ik ben te dik. Als ze een te strakke broek aantrekt, denkt ze: ik werk die paar pondjes er wel vanaf. En als iemand anders tegen haar zegt: "Daar mogen wel wat pondjes vanaf", dan wordt ze kwaad. terwijl zij dat al de hele dag denkt!
Beide reacties - piekeren over dik zijn en kwaad reageren - hebben dezelfde oorzaak, namelijk de gedachte: ik mag niet dik zijn. Die zorgt ervoor dat je tobt over hoe je alles beheersbaar kunt maken, en ook dat je die ander, die jou eraan herinnert de pan in wil hakken. (...)
Niet denken: wat wil ik hebben, maar wat wil ik zijn? Wat is heilig voor me? Waar wil ik niet mee sjoemelen? (...)
Principes moet je niet uitdragen om te laten zien: kijk eens, ik heb heus wel principes. Je moet ze hébben, en dat blijkt dan wel. Als er wordt getwijfeld aan je geloofwaardigheid, moet je niet een communicatieadviseur inhuren om te bedenken hoe je geloofwaardig overkomt, maar naarbinnen kijken: ja, waar geloof ik eigenlijk in? Waar is het me om te doen?"

- Roos Vonk

1-0 voor Theo Maassen

"Elke beschaving is uiteindelijk ten onder gegaan aan decadentie en nonchalance, niet door fundamentalisme en fanatisme."

- Theo Maassen

Misantropie is doorgewinterde filantropie

"De behoefte aan kranten neemt sterk af. Klopt als de pest: de krant is er alleen maar om de gedachten van mensen te bevestigen, om het gebrek aan fantasie dat ze hebben, de vage vermoedens, in het achterhoofd, om dat gedrukt te zien."

- W.L. Brugsma in een interview in 1974
"Ik heb nooit, nooit spijt gehad van de kampjaren - je leerde hoe de maatschappij eruitziet en dat is, eh, niet vrolijk. (...)
"Ik weet vrij precies waarom groepen bepaalde dingen doen. Daarin ben ik geen outsider maar een superinsider - omdat ik weet waarom. En in conflicten ben ik eerder geneigd om medelijden met de daders te hebben dan met de slachtoffers. Woede en drift gelden mijn medestanders. Ik vind veel mensen enge wezens."

- Ook W.L. Brugsma

Zoek altijd de goede mensen op

"Daar moet je op letten in je leven: zoek altijd de goede mensen op. Je kunt beter de mindere zijn in een topgezelschap dan de beste in een club van mindere goden."

- H.J.A. Hofland


Knoop 'm in je oren, Dacobus

Schrijven

Nu heeft Gerard Reve eens geschreven dat het niet zo moeilijk is om een gedachte vanuit je hoofd op een stuk papier te doen nederdalen, maar dat het de kunst is om deze vanaf het papier weer te doen opstijgen in het hoofd van een ander.





Nee, ik ben zeker geen schrijver, maar met deze opstelling ben ik het wel eens.

Susana Seivane en Bagad Kemper

In Bretagne hebben vele dorpen en steden een eigen Bagad. Zomers nemen die Bagadoù deel aan wedstrijden tijdens festivals. Voor die festivals worden ook andere folkartiesten uitgenodigd.
Susana Seivane komt uit Galicië en speelt, in navolging van haar beroemde vader, gaita, doedelzak. Ik ben een groot fan van Seivane en luister graag naar bagadoù. Dit is één van mijn favoriete video's. Ik heb meermaals in de trein van anderen gehoord dat de muziek iets te goed te horen is. Maar hier mag dat wel.

De Dalai Lama is een lul

Tegen de gevestigde orde aan schoppen blijft ook op latere leeftijd cool en dat zal zeker meespelen in mijn mening over de Dalai Lama. Maar hijzelf werkt ook aardig mee met verschrikkelijk dommige opmerkingen. Ik zag hem laatst weer in het erg toffe Canvas-programma In Godsnaam, waarin Annemie Struyf verschillende religieuze leefgemeenschappen op heeft gezocht. In die periode kwam de Dalai Lama net naar de lage landen en het team van In Godsnaam investeerde behoorlijk wat moeite om als gewone toehoorders van de Dalai Lama aanwezig te kunnen zijn bij een manifestatie rond hem. Hij zei daarbij dit juweeltje van onzin: "Ieder staat in zijn eigen traditie. Wij in Tibet volgen onze eigen religie. Europeanen zouden dat ook moeten doen. Het boeddhisme is van Tibet. Het jodendom en het christendom zijn de natuurlijke religies van Europa."
Even los van mijn eigen voorkeur voor het, Chinese, taoïsme; dit klinkt toch ongelooflijk dom?! Het boeddhisme allereerst is niet de 'natuurlijke religie van Tibet'. Het is daar primair al niet eens ontstaan. Een gebied heeft geen 'natuurlijke religie'. Dat jodendom heeft de Dalai Lama er natuurlijk met de haren bijgesleept. Het jodendom hoort over de hele wereld 'thuis'. De Dalai Lama wilde het waarschijnlijk vooral noemen om niet de gevoeligheid van antisemitisme te raken hier in Europa. Even zo goed zou het netjes van hem geweest zijn als hij inmiddels de islam eens zou gaan noemen. De sentimentele angst van nationalistische partijen verbloemt de waarheid niet: de islam heeft een grote Europese tak. Daar kun je niet omheen. De islam is een Europese religie. Wie de geschiedenis van Europa wil gebruiken om de 'natuurlijke religie' van dit gebied vast te stellen zal sowieso eerder de polytheïstische religies van de Grieken, Romeinen en Germanen noemen dan jodendom, christendom en islam. Maar ook die religies zijn hier tijdelijk de grootste religies geweest. De Dalai Lama heeft zijn huiswerk Europese Geschiedenis in ieder geval niet gedaan en gooit los daarvan een stelling op die nergens op slaat.

Hij wordt op handen gedragen en dat zou ik ook doen als hij wat zinnigs zei, maar de meeste van zijn uitspraken (in boeken of op tv) zijn dooddoeners of ontberen logica of kennis. Ik verdenk zijn boeken er sowieso van dat ze door ghost writers in elkaar zijn gezet. De Dalai Lama is, vermoed ik, een etiket geworden voor westerlingen. Zoals Mandela dat ook is. Als we een toonbeeld van pacifisme, mededogen en vergevensgezindheid voor ons geestesoog willen hebben, dan kiezen we deze twee heren als figuranten. Dat zij in hun leven daar dat toonbeeld niet van zijn (geweest) is een ongewenst bijeffect en wordt dan ook genegeerd.

Tibet heeft een glansrol als bezette staat. Dat is grof gezegd en daarom ook een verzachting: de marteling, de ballingschap en de gevangenzetting zonder processen zijn echt en moeten gestaakt worden. Maar Tibet is, ontken het niet, het etiket gaan dragen van vredelievende slachtoffers van een regime. Misschien ongewenst door de Tibetanen zelf, maar dat imago floreert. En hoewel het regime echt en moorddadig is, is Tibet dat imago niet waard. Tibet was een theocratie voordat de Chinezen er kwamen. De Chinezen brachten geen grote voorspoed maar wel verlossing van die machtige en verdorven theocratie. Een aantal kloosters regeerden het land en legden regels op met het valse, absolutistische keurmerk van goddelijkheid. Lijfstraffen waren normaal, welvaart werd afgezworen tenzij die welvaart de kloosters toekwam. Absolute gehoorzaamheid werd afgedwongen en de gelijkwaardigheid van man en vrouw werd afgewezen. Vrouwen waren werkpaarden en nonnen waren inferieur aan monniken. Dat laatste bestaat uiteraard nog steeds want de religie is niet veranderd.

Je zou kunnen stellen dat ieder land zich de mores aan mag meten die ze voor zichzelf goed vindt. Als stokslagen door de gehele bevolking normaal worden gevonden dan is er geen externe superioriteit van een ander volk die kan beweren dat die stokslagen afgeschaft moeten worden. Ieder volk heeft zijn eigen tempo van vooruitgang. En daarna wordt er gewezen naar het langzame democratiseringsproces van Irak dat door de Amerikaanse bezetting opgejaagd wordt. Ik voel door deze alinea een dringende behoefte om nog eens een blogpost te schrijven met citaten en mijn eigen kleine redenaties over het niet bestaan van vooruitgang hoe dan ook.

Maar voordat de moslims de macht kregen in India was het gangbaar dat de weduwe tegelijkertijd met haar overleden echtgenoot werd verbrand. Want er zou geen enkele reden zijn waarom zij nog verder mocht leven. En voordat de Spanjaarden in Mexico de macht grepen was het gebruikelijk dat veroverde volkeren en eigen kinderen door de Maya's aan de zonnegod werden geofferd. Mel Gibson heeft er nog zo'n kwaliteitsfilm over gemaakt zoals alleen hij kwaliteitsfilms kan maken...Hier in Nederland en in Denemarken en Engeland zijn genoeg veenlijken gevonden om de theorie te ondersteunen dat hier ook mensenoffers zijn gepleegd. Noem mij vooringenomen maar volgens mij is het een zegening dat deze religieuze praxis een halt toe is geroepen door een nieuwe religie.

Annemie Struyf bezocht in In Godsnaam ook een Tibetaans klooster in de Ardennen. Drie Tibetaanse monniken leven daar in een gemeenschap met verder Europese volgelingen. Annemie constateerde in een eerdere aflevering al dat het Japanse Zenboeddhisme meer westerse mannen dan westerse vrouwen aantrekt. Bij het Tibetaans boeddhisme is dat precies andersom. De drie monniken leven er tussen de vrouwen. Struyf's theorie is dat het Zenboeddhisme met zijn strakke discipline de man meer aantrekt. Het Tibetaanse boeddhisme met die bloemrijke liturgie, die geestenwereld en de esoterische kennis die niet via taal of boek maar via mythische weg van leraar op leerling overgaat, spreekt de vrouw meer aan.

Je ziet in die aflevering twee novicen op oudere leeftijd. Beiden wonen al een aantal jaar in het klooster en wachten op hun wijding tot non. Hun leraar laat zich door hen bedienen met voedsel, kleding en kussens om hem gemakkelijk te kunnen laten zitten. De vrouwen voeren elke huishoudelijke klus uit, zoals je dat in ieder klooster door novicen en jongere gewijden ziet gebeuren. Uitzicht op een wijding hebben de vrouwen niet. Er is geen vaste periode van noviciaat. De één is na vijf jaar klaar om gewijd te worden, de ander na acht en weer een ander na vijftien. De monnik verduidelijkt aan Struyf: op een ochtend zal hij wakker worden en doorgegeven gekregen hebben dat het tijd is voor de wijding van die of die. Moedeloosheid klinkt door bij de vrouwen. Ze hebben alles opgegeven voor een doel dat maar niet dichterbij komt. Rationeel proberen ze de moed erin te houden met de geijkte redenaties dat je het eigen lot niet in de hand hebt. Dat je moet kunnen loslaten en vertrouwen. Na de uitzending verschijnt een tekst in beeld dat geen van de twee vrouwen inmiddels al gewijd is. Eigenlijk leiden al Struyf's uitzendingen tot de conclusie dat vluchten in die religieuze gemeenschappen leidt tot teleurstelling, misbruik en angst voor de wereld die je verlaten hebt sinds je in die veilige cocon bent getreden.



Ik heb lang geleden hier beloofd te beredeneren waarom ik de Dalai Lama een lul vindt. Moge dit een bewijs zijn dat ik mijn beloften hier niet vergeten ben. Al is de redenatie over zijn lulligheid naar mijn mening niet zo sterk uit de verf gekomen als ik zou willen. Een tweede blogpost over zijn gebrekkigheid is mogelijk, maar laat ik dit vooral niet beloven. Er liggen nog zoveel beloofde blogposts te wachten om geschreven te worden.

5 september 2010

Nicolas Pellerin

De kerk is politiek

"Maar als je uit Rome komt, zoals ik, dan besef je wel dat de katholieke kerk niets te maken heeft met religie. Het is de oudste politieke partij van Italië. En de machtigste."

- Cecilia Bartoli