18 september 2012

Religiegeschiedenis

Eerder citeerde ik hier al een deel uit Een Geschiedenis van onze Goden van Frederic Lenoir. Ik heb voor mezelf nog een korte samenvatting geschreven van de weergave die Lenoir geeft van de religiegeschiedenis. Die zet ik hier graag neer in chronologische volgorde:

De jagers-verzamelaars beschouwen hun relatie met geesten een ruilhandel, waarbij ieder naar tevredenheid zijn deel krijgt. De jager doodt een dier en brengt daarvoor een offer.

De boeren krijgen de indruk dat zij mee moeten werken om de loop der seizoenen goed te laten draaien. Men vereert de vruchtbaarheid via een godin, omdat vrouwen baren.

Zodra er handel, verdediging en verovering plaats gaat vinden, geeft de godin geen weergave van de praktijk meer. Er komt langzaam maar zeker een pantheon met langzaam maar zeker een mannelijke oppergod.

In de spiltijd komt het idee van het individu op. Waarom dat juist dan is, maakt dit boek niet duidelijk. In De Grote Transformatie probeert Karen Armstrong daar wel de redenen voor te achterhalen. Lenoir stelt dat men vanwege dat individualistisch idee hunkert naar een individueel beleefd verlossingsgeloof waarbij men via geboden en inwijdingen een verlichtingsniveau bereikt.

Lenoir bestrijdt het in de negentiende eeuw opgekomen idee dat atheïsme het logische vervolg is op het individuele verlossingsgeloof.

Ik moet wel zeggen dat Lenoir een andere voorstelling van het daoïsme en het confucianisme geeft dan ik uit meerdere boeken ken. Hij is, waarschijnlijk vanwege de lengte van het boek, kort door de bocht.

Leila's Birthday

Zelfs mijn man vindt dit een vrolijk liedje, terwijl hij niet van fiddle houdt.
Met dit nummer (geschreven door Hanneke Cassel, de vrouw in het groen) kreeg ik het plan zodra ik eens in Boston ben naar Club Passim te gaan voor een dosis van dit type muziek.
Alleen het Lost Boys-achtige pretentieuze mutsje van de cellist is jammer...

De daadwerkelijke tune Leila's Birthday begint trouwens bij 2:27.

Let your words be few

"Wees tevreden te handelen en laat het praten aan anderen over."

- Baltasar Gracian

Touché

"Als men geen speciaal talent voor wat dan ook heeft, neemt men de pen ter hand."

- Honoré de Balzac

Qaboos

In 1999 startte ik met de nick Qaboos op internet. Eerst op IRC, waar ik mijn man ontmoette en later op verschillende fora. Voor zover ik inmiddels weet is Qaboos modern-Arabisch voor verlichting. Dat wist ik toen nog niet. Ik zou mezelf nooit met dat predicaat hebben willen bestempelen. Qaboos kende ik als naam van de huidige Sultan van Oman. Ik vond het intrigerend dat een dictator met behulp van vijfjarenplannen de inwoners van zijn land tevreden wist te stemmen. Vorig jaar waren er protesten in Oman, dus de werkelijkheid zal iets anders liggen, maar ik hoorde daarover toch ook weer dat men protesteerde tegen andere instituties dan de sultan. Ik heb dat ook niet meer gevolgd.

Qaboos als naam is dus een jongensnaam. Dat heb ik niet bewust zo gekozen, maar ik heb er wel ruimschoots gebruik van gemaakt. Het viel mij online op dat vrouwen vaak nicks kozen in de trant van ~*SweetieStar*~ of Cutie_1987 en daarop, wat ze ook maar zeiden, een paternalistische respons kregen. Overigens bleek na langere tijd ook achter deze nicks zelden een slimme vrouw schuil te gaan, maar jezelf met zo'n nick direct laten uitschakelen door de vooroordelen is zonde.

Toch ook volwassener maar duidelijk herkenbaar vrouwelijke nicks kregen vaak een paternalistische zet in de hoek als repliek. Alsof dankzij de veiligheid achter het eigen scherm de heren hun vooringenomenheid niet meer hoefden te maskeren met beleefdheid. Dat zie je overigens welk vaker in internetreacties terug. Helaas heb ik geen voorbeelden verzameld in de afgelopen dertien jaar. Een echt dubbelblind onderzoek heb ik er niet van gemaakt. Maar het tegendeel heb ik wel meegemaakt en maak ik nog steeds regelmatig mee. Wanneer je herkenbaar bent als vrouw krijg je bijna vanzelfsprekend weinig verheffende reacties terug, maar lijk je een man, dan krijg je de hardere aanpak en dus ook een serieuzer antwoord (daarnaast ook de hardere sneren, maar ook die zijn leuker dan wat je te lezen krijgt als vrouw).

Qaboos is geen bekende naam in het Nederlands taalgebied. Toch werd ik bij korte, eerste berichten meteen aangezien voor een man. In de meeste echte discussies is het ook niet nodig om je genderspecifiek te uiten. Zo feitelijk mogelijk pogen te argumenteren wordt echter altijd wel opgevat als een mannelijke eigenschap, vreemd genoeg. Ik heb in de afgelopen dertien jaar eigenlijk altijd gehoord dat men in eerste instantie dacht dat ik een man was. Er zijn fora waarop men - ik ben op geen forum meer actief - nog steeds denkt dat ik een man was. Ik sta dus niet verrast te kijken wanneer iemand het me bekent. Nooit anders gehoord.

Misschien is door velen eerst de term Qaboos opgezocht en hebben ze zo geconstateerd dat ik wel een man zou moeten zijn, maar ik ben toch ook nooit aangezien voor een Arabier of een moslim. Ook niet wanneer religie of de Arabische wereld de onderwerpen van discussie waren.

Eigenlijk is het op z'n minst opvallend en als je wat ondiplomatieker oordeelt is het gewoon raar. Wanneer je niet op voorhand aangeeft een vrouw te zijn, je je niet voordoet als een man en gewoon schrijft en redeneert zoals je gewend bent, wordt zelfs niet eens de vraag gesteld van welk geslacht je bent. Een enigszins intelligente forumbezoeker met onduidelijke nick wordt automatisch aangezien voor een man. Door zowel mannen als vrouwen. Een vrouw heeft mij weleens een keertje toegebeten op een forum dat ik iets niet kon begrijpen omdat ik geen vrouw was...Die was fraai. En overigens wel heel dommig redeneergedrag waarmee je je als discussiant buitenspel zet.

Ik heb als test een tijdlang steeds in reactie op anderen naar hen verwezen als hij/zij. Omdat ik wilde kijken of er een knop zou omgaan bij andere discussianten: het is vaak niet zeker of degene tegenover je een man is of niet: "Castadiva zegt 'xyz', maar hij/zij heeft niet gedacht aan..." Overigens bleek Castadiva een man en hij werd ook al vanaf dag één als man aangesproken. Bij hem hetzelfde type reacties als bij mij. Mijn gebruik van hij/zij heeft er nooit toe geleid dat iemand die constructie overnam. Ik bleef een hij.

Nu is dit niet verwijtend bedoeld aan het adres van degenen die mij het meest recent hebben gezegd dat ze eerst niet door hadden met een vrouw van doen te hebben. Het is eerder een beetje troost: jullie zijn met velen. Jullie zijn niet de eersten en ik weet zeker dat jullie niet de laatsten zullen zijn die denken dat een man dit schrijft. Maar tegelijkertijd: raar is het eigenlijk, hé? Standaard denken zowel mannen als vrouwen dat de ander online eerder een man is dan een vrouw, tenzij de nick of een emotionele redeneertrant het geslacht toch weggeeft. Ja, dat vind ik treurig.

Het risico van niet-streven is onverschilligheid

"De duisternis voedt zich met onverschilligheid...en toewijding is ons krachtigste tegengif."

- personage Peter Solomon in Dan Brown's thriller Het Verloren Symbool

Zonder interessant te willen doen: ik kan je precies vertellen hoe koud en in het donker je je voelt wanneer je je onverschillig gaat voelen tegenover van alles. Niets is meer relevant. Niets geeft je nog plezier. Niets is belangrijk. Helemaal niet leuk. Het is mijn grootste moeite geweest toen ik een paar maanden geleden dacht het daoïstische niet-streven goed getraind te hebben. Ik heb daar ongetwijfeld de verkeerde afslag genomen en ik probeer nu meer geconcentreerd de weg af te leggen.

Roemruchte voorvaders

Vandaag las ik Dan Brown's Het Verloren Symbool uit. Mijn eerste Dan Brown ooit. Leest uiteraard als een trein, rammelt af en toe als een trein maar met een wel heel mooi slot. Ik kan 'm aanbevelen. Naderhand heb ik op Wikipedia Dan Brown eens opgezocht en zo kwam ik op hun pagina over de onjuistheden in De Da Vinci Code. Deze verwijzing daarin vond ik erg leuk:

Why we're all Jesus' children

Als Jezus al kinderen gekregen heeft dan zijn wij allemaal verwant aan hem. Met grotere zekerheid kunnen we concluderen dat we allemaal verwant zijn aan Confucius (want hij had kinderen) en dat we allemaal verwant zijn aan verschillende Afrikaanse en Indiaanse stamhoofden van duizenden jaren geleden. Dat vind ik geweldig leuke feitjes.

16 september 2012

Goed is goed

"Good is Good. With or without a God", schreef Ricky Gervais op Twitter. Kan ik inkomen, maar wat is dan daadwerkelijk goed? In hoeverre ben je dan je broeders hoeder? Zeg het maar, Ricky.

Homohuwelijk

"The idea that sexuality is only okay if it ends in reproduction oppresses women - whose health depends on separating sexuality from reproduction - as well as gay men and lesbians."

- Gloria Steinem

Vleeseten

Het is zeldzaam, maar ik heb een gesprek gehad met collega's. En niet een gesprek van beleefdheden over en weer, maar echt iets wat op een verhelderende discussie begon te lijken. Over iets intelligents. Het onderwerp was gezonde voeding. En het draaide niet om de voedselfabrikanten, doorgaans onderwerp van gesprek, maar echt over voeding en voedselvoorziening zelf. Dat het deze keer wel lukte een inhoudelijke discussie te voeren is te danken aan een nieuwe collega. Ietwat stug altijd bij zijn eigen standpunt blijvend, maar daardoor juist in staat een discussie te kunnen aanwakkeren. En van hem wordt dat wel geaccepteerd. Hij heeft een belangrijke functie in het bedrijf. De aanleiding van het gesprek werd wel gevormd door de voedselfabrikanten, omdat onze 'bedrijfs-netwerker' op één van zijn netwerkbijeenkomsten lezingen had bijgewoond over duurzame voeding. Onze stugge nieuwe collega eet zo duurzaam als hij kan omdat het zijn chronische ziekte iets dragelijker maakt.

De bedrijfsnetwerker vertelde over het inefficiënt gebruik van landbouwgrond voor het opfokken van slachtdieren. Dat past helemaal in mijn straatje, want het is de primaire reden voor mijn vegetarisme. De duurzaam etende collega legde als reactie zijn eetfilosofie uit, waarbij het vlees dat hij eet alleen afkomstig mag zijn van buitengrazende dieren en hij controleert als consument ook de veehouder waar het vlees vandaan komt. Hij vervolgde met een uitleg waarom het noodzakelijk is dat we vlees eten. En daar gaat het toch altijd mis, want zo duidelijk is het niet of we echte vleeseters zouden zijn en net zomin is het duidelijk of we echte vegetariërs zijn. Ik had het argument verwacht dat we het gebit van een omnivoor hebben en daarmee het bewijs dat we vlees dienen te eten. Dat argument vind ik altijd een beetje rammelen, want we zijn met dat gebit van ons en ons darmstelsel wel vereist dat vlees te bewerken voordat we het eten. Ook datgene wat we rauwvleesproducten noemen is altijd stevig bewerkt om geconsumeerd te worden. Mensen kunnen het versgevangen vlees niet van de botten af knagen en inslikken. Zo omnivoor zijn we niet.

Maar dat argument kwam gelukkig niet langs. Mijn duurzaam etende collega gebruikte er twee: de voedingsbehoefte van zijn eens zwangere vriendin, die vanwege die voedingsbehoefte stopte met vegetarisme en het verhaal dat we oorspronkelijk jagers-verzamelaars waren en dus een dieet van vlees hadden. Ik had twee bezwaren op deze argumenten en dat is niet omdat ik overtuigd ben dat we vegetariërs zijn. Ik heb geen moeite met mensen die vleeseten en heb niet het gevoel dat ik mensen moet overtuigen vegetariër te worden. Ik heb er geen behoefte aan. Wel wil ik verdedigen dat een vegetarisch dieet voedingsarm zou zijn. En dus reageerde ik op het argument van mijn collega over zijn zwangere vriendin. Een zwangere, en ieder mens, die een beetje oplet krijgt alle voedingsstoffen ook wel binnen via vegetarische producten. Mijn collega noemde omega 3, uit vis en beste lezers: een vegetariër eet geen vis, een pescotariër eet vis, maar dat had zijn vriendin ook uit lijnzaad kunnen halen. Met vindingrijkheid om te variëren heeft een vegetarische zwangere een even gezonde zwangerschap als een vleesetende.

Het jager-verzamelaar-verhaal vind ik altijd een romantisering. Ik zeg er graag even bij dat ik er ook niet bijzonder veel verstand van heb, maar ik pik zo her en der wel iets mee en ik mag in dit kader Zwaarden, Paarden en Ziektekiemen, een studie van Jared Diamond aanbevelen. Het ligt als ik het me goed herinner allemaal iets genuanceerder. De overgang van jager-verzamelaar naar landbouwer of veehouder vond bij het ene volk eerder plaats dan bij het andere. Zo is een groot deel van de oorspronkelijk Noord-Europese bevolking lactose-tolerant geraakt, waar bijvoorbeeld een groot deel van de oorspronkelijk Aziatische bevolking dat niet is. Hiermee bedoel ik dat mensen met Noordeuropese voorouders meestal niet ziek worden van het drinken van koemelk en mensen met Aziatische voorouders meestal wel. Een jager-verzamelaar komt niet zo makkelijk aan dierlijke melk. Geen wild dier laat zich door een mens melken. Het is onzin te stellen dat ons dieet eigenlijk nog dat van een jager-verzamelaar zou moeten zijn. Verschillende volkeren zijn verschillende kanten op geëvolueerd.

Niet dat ik dit heb kunnen bepleiten in de discussie. Ik heb één keer mijn luisterhouding kunnen onderbreken om iets te zeggen. Ik kreeg de geijkte lege blik terug. Alsof ik een verstoorder was terwijl ik vanaf het begin naast mijn gesprekspartners heb gezeten en ben aangekeken terwijl er verteld werd. Niet dat dit me uit het veld sloeg. Ik heb daarna nog meermaals geprobeerd het woord te nemen, maar ik straal iets uit waardoor wat ik zeg niet zo van belang wordt geacht. Men knikt en gaat op de eigen route weer verder. Dan verspil ik geen tijd meer. Ik schrijf het alsnog wel hier op. Dan is het uit mijn systeem en krijg ik wellicht wel een discussie met anderen, die mijn opmerkingen wel serieus nemen. Bij deze.

Overigens zei mijn duurzaam etende collega nog dat het vegetarisch dieet niet lang genoeg energie geeft en dat vegetariërs eerder dan vleeseters weer trek krijgen en naar suikerhoudende voedingsmiddelen (fruit, koek, snoep) grijpen. Ik weet niet of dat waar is. Ik weet niet wat vleeseters stelselmatig doen, maar 3 of 4 uur na een maaltijd grijp ik altijd wel naar fruit of koekjes, ja. Dat vond ik dan wel interessant aan de discussie.

Och, en laat ik positief afsluiten. Dit was het eerste serieus informatieve gesprek dat ik op mijn werk had met collega's die niet in mijn team zaten. Wat een geluk dat het voor is gekomen. Hopelijk gebeurt dit vaker.

Westerse redelijkheid

Het christendom is een echt westerse uitvinding met haar samensmelting van jodendom en Griekse filosofie. Het atheïsme komt er dan ook regelrecht uit voort. Geen andere religie kent de ontkenning van het bestaan van god als doel op zich. Atheïsten zijn net zo'n vondst van de rede als het christendom sinds Augustinus. Atheïsten zullen alleen bestaan zolang het christendom bestaat.  Ze zijn als yin en yang.

15 september 2012

Was het maar waar

Herken je dat? Dat je weet dat iets niet waar is, maar dat je zou willen dat het wel waar was?

14 september 2012

Daoïstische geboden

"Deze [daoïstische] praktijken moeten uiteraard geschraagd worden door onberispelijk zedelijk gedrag, temeer daar in de heilige teksten staat dat zonden ten koste gaan van levensjaren. De daoïsten passen daarom de zogenoemde confuciaanse deugden toe (liefde voor je ouders, trouw aan superieuren, liefdadigheid enzovoort), maar voegen er één voorwaarde aan toe: dat ze met oprechtheid worden beoefend. Bovendien wordt in de Laozi, een tekst uit de derde eeuw voor onze jaartelling, de beoefening van niet-handelen, zachtmoedigheid en vrouwelijkheid aanbevolen (de drie hogere geboden), niet spreken, zuiverheid en goedheid (de drie middelste geboden), en ten slotte trouw, gematigdheid en eenvoud (de drie lagere geboden).

[...]

Als inwijdingstraditie heeft het daoïsme zich, in overeenstemming met zijn doctrine, weinig met de macht ingelaten, behalve in de vijfde eeuw toen het de staatsgodsdienst werd. Er kwam een netwerk van officiële cultusplaatsen tot stand dat nog steeds bestaat. Het daoïstische landschap kan hoofdzakelijk in twee scholen worden verdeeld, die beide niet als gecentraliseerde kerk, maar in de vorm van een federatie functioneren: de Weg van Volle Orthodoxie en de Weg van de Volle Werkelijkheid."

- Citaat uit Een Geschiedenis van Onze Goden van Frederic Lenoir.

Merk op dat de lagere geboden lijken op de geboden uit de Laozi (gematigdheid en eenvoud) die door westerlingen vaak worden opgevoerd als dé daoïstische geboden. Zo simpel ligt het waarschijnlijk niet. Het hele hoofdstuk over daoïsme en daarna het hoofdstuk over confucianisme in Een Geschiedenis van Onze Goden gelezen hebbende, weet ik niet zo zeker of het verhaal van Lenoir dicht bij de realiteit zit. Ik neem ook bovenstaand citaat met een korreltje zout, maar vindt de benaming van de twee federatieve scholen het onthouden waard.

Mensen zijn gek, hoor!

Ieder mens bestaat ten diepste uit een geestelijke tegenstrijdigheid en is daarom te koesteren.

Scherven oprapen en opnieuw beginnen

"Do not be afraid to start over.
The sun does everyday."
- Roshi Hogan

Tekortschieten

Mensen schieten per definitie tekort. Dat wekt toch empathie

Klopt als een bus

Those that hide survive

6 september 2012

Mazzeltje

Via mijn teerbeminde heb ik een kennis die ondernemer is en zo politiek rood als hij maar zijn kan. Dat komt vaker tegelijkertijd voor, maar deze kennis is intrigerend omdat het beeld dat hij van zichzelf heeft zeer afwijkt van het beeld dat hij van zichzelf geeft. Zo is hij uitgesproken atheïst, maar in al zijn gedragingen een typisch calvinistische protestant. Je moet omkijken naar elkaar, niet naast je schoenen gaan lopen, niet boven je stand leven, elk beschikbaar uur werken en, ook al ben je op vakantie, je mag niet genieten.

Regelmatig schrijft hij online stukken en ik volg het allemaal graag. Laatst over de hedendaagse politiek en de kwetsbaarheid van het sociale stelsel in Nederland. Sowieso een prachtige ethische vraag. Is het eerlijk om mensen te verplichten een deel van hun geld aan jou als derde partij over te hevelen zodat jij met geheel eigen maatstaven dat geld her kunt verdelen? En als het dat niet is en de derde partij wordt uitgeschakeld, zullen mensen dan uit zichzelf de nood van hen onbekenden verlichten? Is het überhaupt een noodzaak om armoede te bestrijden of zouden we die, zoals Moeder Theresa, in stand mogen houden omdat het een edelere manier van leven is? Is het een corruptie dat er grote verschillen in bezit zijn? Is het beter mensen te laten helpen door hun duidelijk herkenbare medemensen of is het beter dat zij via een anonieme overheid liefdadigheid ontvangen?
Daar ging op zich het stuk van mijn kennis niet over. Hij protesteerde tegen ‘het uitkleedbeleid’.  Daarbij viel me op dat hij bij de vergelijking van arm en rijk meermaals sprak over zij die geluk hebben gehad en zij die minder geluk hebben gehad. De rijken hebben geluk gehad, simpelweg geluk, en de armen hebben geen geluk gehad. De eerste keer dat ik het las dacht ik dat het als stijlfiguur bedoeld was, maar hij herhaalde het later in het stuk nog eens. Rijk word je omdat je geluk hebt gehad en arm ben je omdat je geen geluk hebt gehad. Er zijn natuurlijk veel mensen die zo denken, maar over het algemeen zijn die mensen zelf geen ondernemer.  Ik ben ook geen ondernemer, dus wellicht weet mijn kennis iets dat ik niet weet, maar wat ik wel weet is dat hij meer dan 12 uur per dag werkt en dat zijn bedrijf goed loopt. Hoe krijgt hij dan de indruk dat hij enkel geluk heeft gehad? Of schaart hij zich onder de armen? Dat kan ik me niet voorstellen, want hij ontkent nooit dat het goed met hem gaat.

Mensen die beweren dat succes een kwestie is van mazzel en nooit van hard werken, zijn doorgaans de mensen die hard of niet zo heel hard hebben gewerkt en het succes zijn misgelopen. Er is geen succesvol persoon geweest die, al dan niet in een openhartig moment, heeft toegegeven dat het succes hem is komen aanwaaien.

Ik vind de opvatting van mijn toch behoorlijk intelligente kennis kortzichtig en aangezien ik weet dat hij beter weet vind ik het belazerij. Zichzelf voorliegen. Een gevaarlijk idee om je maatschappelijke keuzes op te baseren. Bij de indruk dat een rijke alleen een mazzeltje heeft gehad, voel je ook weinig gêne om die rijkdom weg te halen bij die rijke. Het is dan niet alsof hij het verdiend heeft. Een arme de indruk geven dat hij gewoon geen geluk heeft is hem passiviteit aanbevelen. Mijn kennis doet niet alleen aan zelfverlakkerij maar ook aan verlakkerij van zijn omgeving en ik neem het hem kwalijk omdat hij beter kan weten.