"Ze (Tineke Huizinga-Heringa - Qaboos) illustreert waarom weinig-gedomesticeerde denominaties de facto zelf verantwoordelijk zijn voor een zekere morele verloedering van de samenleving. Want die verloedering komt niet voort uit een gebrék aan religie, maar uit het feit dat de structuur daarvan mensen als Huizinga-Heringa nooit heeft gestimuleerd tot het zelf nadenken over morele en ethische kwesties. Vragen stellen is onnodig en zelfs schadelijk.
(...)
Daarom zijn alle morele en ethische noties bij deze gelovigen niet geïnternaliseerd. Daarom ontlenen ze hun identiteit niet aan een zingeving die met beroep, cultuur, omgeving en intieme relaties te maken heeft. Kortom, haal je het geloof weg bij traditionele, orthodoxe, fundamentalistische en integristische gelovigen, dan houden ze inderdaad NIETS over."
- August Hans den Boef in zijn boek God als Hype en in reactie op de uitspraak van Tineke Huizinga-Heringa dat ze opgelucht is christelijk te zijn omdat anders niets haar tegen zou houden te roven, te stelen en er maar op los te leven.
Posts tonen met het label fundamentalisme. Alle posts tonen
Posts tonen met het label fundamentalisme. Alle posts tonen
27 februari 2013
9 juni 2012
Farce
Aangezien we genetisch zo sterk lijken op chimpansees (was het niet 96% of iets?), zou je kunnen stellen dat hun interactie authentiek is - zoals die van ons zou zijn als we ons minder bewust van onszelf zouden zijn. Maar wie kan bevestigen dat de chimpansees in hun millenia van ons gescheiden niet een ontwikkeling hebben doorgemaakt die ook afwijkt van hun oorspronkelijk gedrag? Terug naar de natuur is een farce.
19 september 2010
1-0 voor Theo Maassen
"Elke beschaving is uiteindelijk ten onder gegaan aan decadentie en nonchalance, niet door fundamentalisme en fanatisme."
- Theo Maassen
31 juli 2010
Jezus is projectie
Nee, ik zweer het: dit zal mijn laatste post zijn over Jezus. Ik moet nog even één punt aanstippen en dan ben ik klaar met de door onze collectieve emotie tot stand gebrachte heiland.
"Jezus was een echte rebel", zei Jan Wolkers in een interview door Ciska Dresselhuys. "De eerste die tegen de gevestigde orde in opstand kwam."
"Jezus was de eerste feminist", zegt Jane Fonda in een interview door Antonio Monda. Nu kwam Jezus (in ieder geval boek-Jezus) wel in opstand, maar maakt elke vorm van opstand de opstandige een rebel?
En waar dat feminisme er bij Jezus in zou zitten, daar heb ik echt geen idee van. Zijn eis dat een man bij het scheiden van zijn vrouw een scheidbrief aan haar af zou geven, verbeterde de rechtspositie van de vrouw, maar of hij over het geheel genomen verbetering van de positie van vrouwen wilde, kan ik nergens achterhalen.
Jezus heeft veel gemeen met andere religieuze kopstukken. De populaire boeken die opvallend gemakkelijk parallellen weten te leggen tussen Jezus en Boeddha, of Lao Zi, of Rabbi Hillel, of Mohammad, of Krishna, bewijzen dat de centrale vragen heel eensluidend antwoord krijgen. En dan vooral de vraag 'hoe doe ik het juist?' met het bij allen luidende antwoord: 'wat jij niet wilt dat jou geschiedt...'
Zoals over de Boeddha, Krishna, Lao Zi en Mohammad twijfels zijn of ze wel echt bestaan hebben, zo zijn die er ook over Jezus (ik ben geen origineel denker, ik voel alleen zo af en toe aan mijn water dat iets wel heel goed mogelijk is). Het zijn schimmige personages en een deel van hun succes komt van het gemak waarmee hen een etiket opgeplakt kan worden. Omdat hun identiteit niet vastligt, krijgen ze van de individuele volgeling een identiteit die de volgeling op dat moment nodig heeft. Wolkers heeft het nodig dat Jezus een rebel was. Want non-conformisme is voor Wolkers belangrijk. Fonda heeft het nodig dat Jezus een feminist was. Fonda heeft op latere leeftijd haar rechten geclaimd en wil ze ook voor andere vrouwen.
Toen ik christelijk was, vond ik Jezus een hufter. Want ik gedij op de interpretatie dat de wereld sarcastisch is; een vuile grijns toont als we ons tegen de grillen stoten. Overigens vind ik Jezus nog steeds een lul, maar dat komt omdat ik nog steeds op sarcasme leef, terwijl ik het christendom niet meer aanhang. Ik kende jongeren voor wie Jezus een warme vriend was (dat is het laatste wat in mijn hoofd op zou komen). Ex-verslaafden voor wie Jezus een buddy was en zwaargelovigen voor wie Jezus een wreker was. Dit geldt net zo goed voor de Boeddha: een goedzak, een venijnige grapjas, een onverschillige of de drager van je last wanneer de weg te zwaar is. We maken van deze mythische figuren wat we nodig hebben. Zoals we dat ook doen met God. Het helpt ons, het is niet tegen te gaan, dus waarom zouden we het bestrijden?
Het enige wel kwalijke is afkomstig van de projecterenden die een monocultuur willen. Zij zeggen dat alleen hun beeld klopt en zijn bereid ver te gaan om je van hun beeld te overtuigen. Maar als er iets zeker is dan is dat dat hun Jezus, die van mij en die van de anderen, die projecties van ons, die Jezus, in ieder geval nooit bestaan heeft. Daar zijn we echt zeker van. We kunnen alleen dat fundamenteel aanhouden.
"Jezus was een echte rebel", zei Jan Wolkers in een interview door Ciska Dresselhuys. "De eerste die tegen de gevestigde orde in opstand kwam."
"Jezus was de eerste feminist", zegt Jane Fonda in een interview door Antonio Monda. Nu kwam Jezus (in ieder geval boek-Jezus) wel in opstand, maar maakt elke vorm van opstand de opstandige een rebel?
En waar dat feminisme er bij Jezus in zou zitten, daar heb ik echt geen idee van. Zijn eis dat een man bij het scheiden van zijn vrouw een scheidbrief aan haar af zou geven, verbeterde de rechtspositie van de vrouw, maar of hij over het geheel genomen verbetering van de positie van vrouwen wilde, kan ik nergens achterhalen.
Jezus heeft veel gemeen met andere religieuze kopstukken. De populaire boeken die opvallend gemakkelijk parallellen weten te leggen tussen Jezus en Boeddha, of Lao Zi, of Rabbi Hillel, of Mohammad, of Krishna, bewijzen dat de centrale vragen heel eensluidend antwoord krijgen. En dan vooral de vraag 'hoe doe ik het juist?' met het bij allen luidende antwoord: 'wat jij niet wilt dat jou geschiedt...'
Zoals over de Boeddha, Krishna, Lao Zi en Mohammad twijfels zijn of ze wel echt bestaan hebben, zo zijn die er ook over Jezus (ik ben geen origineel denker, ik voel alleen zo af en toe aan mijn water dat iets wel heel goed mogelijk is). Het zijn schimmige personages en een deel van hun succes komt van het gemak waarmee hen een etiket opgeplakt kan worden. Omdat hun identiteit niet vastligt, krijgen ze van de individuele volgeling een identiteit die de volgeling op dat moment nodig heeft. Wolkers heeft het nodig dat Jezus een rebel was. Want non-conformisme is voor Wolkers belangrijk. Fonda heeft het nodig dat Jezus een feminist was. Fonda heeft op latere leeftijd haar rechten geclaimd en wil ze ook voor andere vrouwen.
Toen ik christelijk was, vond ik Jezus een hufter. Want ik gedij op de interpretatie dat de wereld sarcastisch is; een vuile grijns toont als we ons tegen de grillen stoten. Overigens vind ik Jezus nog steeds een lul, maar dat komt omdat ik nog steeds op sarcasme leef, terwijl ik het christendom niet meer aanhang. Ik kende jongeren voor wie Jezus een warme vriend was (dat is het laatste wat in mijn hoofd op zou komen). Ex-verslaafden voor wie Jezus een buddy was en zwaargelovigen voor wie Jezus een wreker was. Dit geldt net zo goed voor de Boeddha: een goedzak, een venijnige grapjas, een onverschillige of de drager van je last wanneer de weg te zwaar is. We maken van deze mythische figuren wat we nodig hebben. Zoals we dat ook doen met God. Het helpt ons, het is niet tegen te gaan, dus waarom zouden we het bestrijden?
Het enige wel kwalijke is afkomstig van de projecterenden die een monocultuur willen. Zij zeggen dat alleen hun beeld klopt en zijn bereid ver te gaan om je van hun beeld te overtuigen. Maar als er iets zeker is dan is dat dat hun Jezus, die van mij en die van de anderen, die projecties van ons, die Jezus, in ieder geval nooit bestaan heeft. Daar zijn we echt zeker van. We kunnen alleen dat fundamenteel aanhouden.
6 juni 2010
29 april 2010
Waarom ik denk dat Jezus niet bestaan heeft
Bijbelwetenschap is één van de mooiste vakgebieden van de theologie. Ik heb de meest ingenieuze constructies van de menselijke geest gezien tijdens bijbelwetenschap. Religie is zo fascinerend, vind ik, omdat er op basis van emotie een heel universum wordt bedacht. Een universum dat in elke cultuur toch juist zoveel op het bedachte universum van een andere, totaal vreemde cultuur lijkt. Een universum dat zo onwaarschijnlijk is dat er een dik rookgordijn van gedetailleerde uitzonderingen, drogredeneringen en dubbele bodems bij wordt bedacht. De mens wil per se dat universum en vindt daarom een machine uit, die logger, complexer en stabieler in zijn bestaan is dan welke andere uitvinding dan ook. Hoe de mens daartoe gekomen is en er steeds opnieuw weer toe komt vind ik de mooiste studie.
Ik herinner me heel precies de samen met de archeologie door de bijbelwetenschap tot stand gekomen conclusie dat Mozes niet bestaan heeft. Oh, misschien is er iemand geweest die iets weg had van het personage dat we nu Mozes noemen, maar de belangrijkste factor voor het bestaan van Mozes, de uittocht, heeft niet werkelijk plaatsgevonden. Zonder uittocht niet dé Mozes. Maar, dacht ik toen, als we constateren dat Mozes een zeer tot de verbeelding sprekend boekpersonage is, zo'n boekpersonage waarvan na verloop van tijd werd gedacht dat hij echt bestaan heeft, waarom denken we dat dan niet van Jezus? Dus ik ben op zoek gegaan naar de bewijzen voor het bestaan van Jezus. Gewoon, in de literatuur.
Er is geen bewijs van Jezus' bestaan
Hier ben ik heel gericht en een aantal jaar naar op zoek gegaan. Er is geen ooggetuigenverslag van Jezus. De evangelisten, zo weten we ook, leefden toen hun hoofdpersoon, als hij geleefd heeft, in ieder geval al jaren dood was. Deze evangelisten hebben de namen van discipelen gekregen of zichzelf met dat pseudoniem bekroond (we weten dat niet zeker), maar alle vier de evangelies zijn van jaren na de dood van Jezus en geen van de schrijvers kan uit de eerste hand iets vernomen hebben van Jezus. Tijdens kerkgeschiedenis heb ik er extra navraag naar gedaan. In de hoop dat de professor meer bronnen wist te noemen dan ik had gevonden. Ze gaf geen direct antwoord. Er waren inderdaad geen tijdgenoten, maar dat hoefde nog niet te betekenen dat Jezus niet bestaan heeft. Mogelijk betekende het dat wel, maar dit laatste heeft ze niet uitgesproken.
De Joodse historicus Flavius Josephus (37 - ong. 100) staat bekend als de oudste neutrale bron voor een vermelding van Jezus. Of, nou ja, neutraal...Als je zijn passages over Jezus leest, klinken ze als christelijk religieuze teksten: "Ook nadat Pilatus hem op aanwijzing van de eerste mannen bij ons de straf van het kruis had opgelegd, gaven zij die het eerst in liefde waren gaan leven niet op." Dat klinkt eerder als reclame dan als een visie van een niet-volgeling. Vanzelfsprekend wordt de authenticiteit van deze passages betwist.
Er zijn geen andere historici uit die dagen die over Jezus gesproken hebben. Latere schrijvers kunnen alleen maar nog minder waarheidsgetrouw over Jezus gesproken hebben. Een verhaal dat lang rondzingt wordt met steeds meer verdraaiingen besmet.
Waarom is Jezus niet in eigentijdse bronnen genoemd?
Vanwege zijn relatieve onbeduidendheid in die dagen, zegt onder andere Wim Weren, die mijn tekstboek Christologie heeft geschreven. Mogelijk. De grote schrijvers keken naar Rome, niet naar Jeruzalem en zeker niet naar Galilea. Een sterk argument vóór het bestaan van Jezus is de bewijsbare snelle opmars van de christelijke sekte. In een heel kort tijdsbestek groeide de club enorm. Dat zou niet mogelijk zijn met alleen een boekpersonage, zo is de veronderstelling. Ik denk daarentegen dat dat wel kan.
Volgens bijbelwetenschappers is het boek Handelingen der Apostelen in het Nieuwe Testament opvallend overeenkomstig met de kennis die wij nu hebben van de gebeurtenissen destijds. Maar dat betekent naar mijn idee niet automatisch dat grote delen van Handelingen niet als fictie zijn toegevoegd. De opmars van het christendom is niet te ontkennen, maar de details van die opmars hoeven niet te kloppen.
Jezus is mijns inziens niet genoemd in eigentijdse bronnen omdat hij niet feitelijk heeft bestaan. Zou je Jezus literair beoordelen, dan kom je op een vrij standaard, alhoewel goed gelukt, personage uit. Ook voor die tijd. Zijn rust, zijn over the top woede in de tempel, zijn arrogantie tegenover mensen die een andere mening hebben, zijn heldendaden, zijn versimpeling van wijsheden (mosterdzaad) en kwaliteit van leven (een rijk man kan nog niet eerder in de hemel terecht komen dan een kameel door het oog van een naald), het offer dat hij geeft door zich te laten executeren, ik vind het allemaal (ook en juist in die tijd) heel standaard proza. Godenzonen die zich executeren, die opvallend tegenstrijdige 'wijsheden' debiteren of die een strijd leveren voor de mensheid komen in oudere mythen ook voor.
Is het zo aannemelijk dat een schrijver die hele Jezus uit zijn duim gezogen heeft?
Ik zeg: ja. Jezus zegt standaard dingen. Vaak zelfs ronduit imbeciele dingen (ik kom hier apart nog op terug). Hij volgt een heel gangbaar pad van plotwendingen in het boek. Hij lijkt een kopie van oudere heren. Hij wordt nergens anders genoemd dan in christelijke bronnen. Van zijn directe kompanen is ook nooit iets teruggevonden. Het is niet ondenkbaar dat een, niet eens zo heel goed, schrijver dit verhaal heeft bedacht met de verhaallijnen die er al waren uit andere verhalen.
Is het dan niet erg dat zoveel mensen zo hun hoop vestigen op een nepperd (als Qaboos gelijk heeft)?
Theologen doen geen uitspraak over de fictie van Jezus' bestaan. Ik heb van geen van hen iets anders gelezen dan 'het is zo ontzettend aannemelijk door (zie boven) dat hij er wel moest zijn'. Voor diehard gelovigen is het lastig Jezus' bestaan in twijfel te trekken. Geen echte verlossing zonder echte kerel. Vrijzinnigen hebben daar dan weer een oplossing voor: echte verlossing veel abstracter zien dan echt verlossing. We worden verlost door een geest van dat wat wij de Gezalfde noemen. Die geest, dat zou je ook nirwana kunnen noemen, wat hen betreft. Wie lang genoeg abstract redeneert komt tot de conclusie dat iedereen gelijk heeft.
Mensen vestigen hun hoop op nog wel stommere dingen. Ik vind het erg als mensen stelligheden gaan beweren op basis van iemand die gewoon niet zeker is (en, volgens mij, zeker *niet* is). Maar wie zijn vertrouwen op Christus blijft beschouwen als een tot steun zijnde onzekerheid heeft volgens mij de juiste instelling. Ik heb die instelling precies de andere kant op. Het geloof dat hij niet bestaan heeft is me tot steun. Wegens dat ik hem een onaangename, niet serieus te nemen zakkenwasser vind.
Ik herinner me heel precies de samen met de archeologie door de bijbelwetenschap tot stand gekomen conclusie dat Mozes niet bestaan heeft. Oh, misschien is er iemand geweest die iets weg had van het personage dat we nu Mozes noemen, maar de belangrijkste factor voor het bestaan van Mozes, de uittocht, heeft niet werkelijk plaatsgevonden. Zonder uittocht niet dé Mozes. Maar, dacht ik toen, als we constateren dat Mozes een zeer tot de verbeelding sprekend boekpersonage is, zo'n boekpersonage waarvan na verloop van tijd werd gedacht dat hij echt bestaan heeft, waarom denken we dat dan niet van Jezus? Dus ik ben op zoek gegaan naar de bewijzen voor het bestaan van Jezus. Gewoon, in de literatuur.
Er is geen bewijs van Jezus' bestaan
Hier ben ik heel gericht en een aantal jaar naar op zoek gegaan. Er is geen ooggetuigenverslag van Jezus. De evangelisten, zo weten we ook, leefden toen hun hoofdpersoon, als hij geleefd heeft, in ieder geval al jaren dood was. Deze evangelisten hebben de namen van discipelen gekregen of zichzelf met dat pseudoniem bekroond (we weten dat niet zeker), maar alle vier de evangelies zijn van jaren na de dood van Jezus en geen van de schrijvers kan uit de eerste hand iets vernomen hebben van Jezus. Tijdens kerkgeschiedenis heb ik er extra navraag naar gedaan. In de hoop dat de professor meer bronnen wist te noemen dan ik had gevonden. Ze gaf geen direct antwoord. Er waren inderdaad geen tijdgenoten, maar dat hoefde nog niet te betekenen dat Jezus niet bestaan heeft. Mogelijk betekende het dat wel, maar dit laatste heeft ze niet uitgesproken.
De Joodse historicus Flavius Josephus (37 - ong. 100) staat bekend als de oudste neutrale bron voor een vermelding van Jezus. Of, nou ja, neutraal...Als je zijn passages over Jezus leest, klinken ze als christelijk religieuze teksten: "Ook nadat Pilatus hem op aanwijzing van de eerste mannen bij ons de straf van het kruis had opgelegd, gaven zij die het eerst in liefde waren gaan leven niet op." Dat klinkt eerder als reclame dan als een visie van een niet-volgeling. Vanzelfsprekend wordt de authenticiteit van deze passages betwist.
Er zijn geen andere historici uit die dagen die over Jezus gesproken hebben. Latere schrijvers kunnen alleen maar nog minder waarheidsgetrouw over Jezus gesproken hebben. Een verhaal dat lang rondzingt wordt met steeds meer verdraaiingen besmet.
Waarom is Jezus niet in eigentijdse bronnen genoemd?
Vanwege zijn relatieve onbeduidendheid in die dagen, zegt onder andere Wim Weren, die mijn tekstboek Christologie heeft geschreven. Mogelijk. De grote schrijvers keken naar Rome, niet naar Jeruzalem en zeker niet naar Galilea. Een sterk argument vóór het bestaan van Jezus is de bewijsbare snelle opmars van de christelijke sekte. In een heel kort tijdsbestek groeide de club enorm. Dat zou niet mogelijk zijn met alleen een boekpersonage, zo is de veronderstelling. Ik denk daarentegen dat dat wel kan.
Volgens bijbelwetenschappers is het boek Handelingen der Apostelen in het Nieuwe Testament opvallend overeenkomstig met de kennis die wij nu hebben van de gebeurtenissen destijds. Maar dat betekent naar mijn idee niet automatisch dat grote delen van Handelingen niet als fictie zijn toegevoegd. De opmars van het christendom is niet te ontkennen, maar de details van die opmars hoeven niet te kloppen.
Jezus is mijns inziens niet genoemd in eigentijdse bronnen omdat hij niet feitelijk heeft bestaan. Zou je Jezus literair beoordelen, dan kom je op een vrij standaard, alhoewel goed gelukt, personage uit. Ook voor die tijd. Zijn rust, zijn over the top woede in de tempel, zijn arrogantie tegenover mensen die een andere mening hebben, zijn heldendaden, zijn versimpeling van wijsheden (mosterdzaad) en kwaliteit van leven (een rijk man kan nog niet eerder in de hemel terecht komen dan een kameel door het oog van een naald), het offer dat hij geeft door zich te laten executeren, ik vind het allemaal (ook en juist in die tijd) heel standaard proza. Godenzonen die zich executeren, die opvallend tegenstrijdige 'wijsheden' debiteren of die een strijd leveren voor de mensheid komen in oudere mythen ook voor.
Is het zo aannemelijk dat een schrijver die hele Jezus uit zijn duim gezogen heeft?
Ik zeg: ja. Jezus zegt standaard dingen. Vaak zelfs ronduit imbeciele dingen (ik kom hier apart nog op terug). Hij volgt een heel gangbaar pad van plotwendingen in het boek. Hij lijkt een kopie van oudere heren. Hij wordt nergens anders genoemd dan in christelijke bronnen. Van zijn directe kompanen is ook nooit iets teruggevonden. Het is niet ondenkbaar dat een, niet eens zo heel goed, schrijver dit verhaal heeft bedacht met de verhaallijnen die er al waren uit andere verhalen.
Is het dan niet erg dat zoveel mensen zo hun hoop vestigen op een nepperd (als Qaboos gelijk heeft)?
Theologen doen geen uitspraak over de fictie van Jezus' bestaan. Ik heb van geen van hen iets anders gelezen dan 'het is zo ontzettend aannemelijk door (zie boven) dat hij er wel moest zijn'. Voor diehard gelovigen is het lastig Jezus' bestaan in twijfel te trekken. Geen echte verlossing zonder echte kerel. Vrijzinnigen hebben daar dan weer een oplossing voor: echte verlossing veel abstracter zien dan echt verlossing. We worden verlost door een geest van dat wat wij de Gezalfde noemen. Die geest, dat zou je ook nirwana kunnen noemen, wat hen betreft. Wie lang genoeg abstract redeneert komt tot de conclusie dat iedereen gelijk heeft.
Mensen vestigen hun hoop op nog wel stommere dingen. Ik vind het erg als mensen stelligheden gaan beweren op basis van iemand die gewoon niet zeker is (en, volgens mij, zeker *niet* is). Maar wie zijn vertrouwen op Christus blijft beschouwen als een tot steun zijnde onzekerheid heeft volgens mij de juiste instelling. Ik heb die instelling precies de andere kant op. Het geloof dat hij niet bestaan heeft is me tot steun. Wegens dat ik hem een onaangename, niet serieus te nemen zakkenwasser vind.
16 maart 2010
Wicca
Het boek Heks van Susan Smit is een aanrader. Het is geen hoogdravend boek. Het is zelfs een beetje 'Libelle' qua stijl, maar Susan is een aimabel mens en de godsdienst die ze onderzoekt komt naar voren als een postmodern, bijna feministisch manifest.
Dat is Wicca, zoals hekserij in een mooier woord is gevat, in breder perspectief niet, maar Susans boek is de beste introductie tot Wicca die ik iemand kan adviseren. Ik heb er lang aan zitten twijfelen of ik hier nu een korte uitleg zou geven over wat Wicca volgens mij is. De tekst ligt er zelfs voor klaar. Maar volgens mij is het niet Tao, want ik heb aan de tekst geschaafd tot en met en nog ben ik er niet tevreden over. Eigenlijk het enige punt dat ik vooral graag hier wil hebben staan en het enige punt dat wat mij betreft tegen Wicca spreekt, is de pretentie dat het af zou stammen van de eeuwenoude Germaanse en Keltische riten. Dat is gelogen. Wicca is in het midden van de twintigste eeuw ontwikkeld op een basis van het in de negentiende eeuw zo populaire spiritisme. Zelf is Wicca niet echt spirtistisch, maar het leent zich goed voor een combinatie ermee. Volgens één van de voormannen van Wicca heeft hij het geleerd van een vrouw die de traditie, tegen alle christelijke verdrukking in, heeft doorgegeven gekregen van alle eerdere generatie tot aan de druïden in de vroege middeleeuwen aan toe. Meerdere geleerden (en het lijkt me geweldig om van die studie je leven te kunnen maken) hebben verklaard dat ze geen enkel bewijs hebben gevonden dat de oude Germaanse en Keltische riten doorgegeven zijn sinds de kerstening van Europa.
Veel Wiccans noemen hun godsdienst desondanks 'de oude religie' en dat doet voor mij afbreuk aan hun verhaal. In geschiedvervalsing geloven komt in alle religies voor, maar wat mij betreft is dat één van de eerste aspecten van religie waar je maar beter zo veel mogelijk kennis van op kunt doen. Wie zijn kerkgeschiedenis niet kent, is vatbaar voor nonsens als antisemitisme (de joden hebben Jezus vermoord), vrouwenhaat (Eva heeft Adam verraden), racisme (Sem is vervloekt door Jahweh en dus zijn alle negers dat) en superioriteitswaan (dat het panarabische rijk zo'n expansie vertoonde na het jaar 700 is bewijs dat de islam het enige ware geloof is). Nog een mooi voorbeeld daarvan: de Dalai Lama, die ik gisteren op tv zag beweren dat de oorspronkelijke religie van Europa de judeo-christelijke traditie is en dat Europanen het beste deze traditie aan kunnen hangen. Dat is geschiedvervalsing. Over wat voor ongelooflijke lul de Dalai Lama wat mij betreft is, schrijf ik van harte binnenkort nog eens.
Het lijkt onderhevig te zijn aan een trend die ik veronderstel, dat ook het grootste Wicca-forum in Nederlandstalig gebied een stuk minder actief is geworden. Een aantal jaar geleden kwam ik er geregeld en las van aanhangers over religieuze stromingen als Asatru of het gebruiken van de energie van de seizoenswisselingen. In de christelijke traditie wordt daar gemakkelijk geringschattend over gedaan, maar het was een verrijking om wegwijs te worden gemaakt door mensen voor wie dit heilige materie is. Het Wicca forum had ook opvallend minder vetes te beslechten dan fora als het katholieke Rorate of het evangelische Credible. Ik heb sympathie voor wiccans, ook al hang ik hun denkbeelden niet aan.
Wicca wordt gerangschikt onder de 'Nieuwe Spiritualiteit' of ook wel New Age of ook wel 'ietsisme'. New age is dermate gecorrumpeerd sinds de jaren zestig dat het niet complimenteus is om daarmee in verband gebracht te worden. Ook ietsisme is zo'n term. Enerzijds omdat het van zichzelf al lullig klinkt. We maken ons er met een jantje-van-leiden vanaf door 'Het' maar 'Iets' te noemen en verder praten we er niet meer over. Ook niet-gelovigen (de meest fascinerende mensen die er zijn) veroordelen juist ietsisten nog eerder dan dat ze dat doen bij gelovigen binnen één van de grotere tradities. Een ietsist heeft dankzij het samenraapsel van alle 'nieuwe spiritualiteit' geen eigen hokje. En dat gebrek aan een hokje wordt de ietsist zelf kwalijk genomen. Hij zou gewoon eens het lef moeten hebben om te kiezen.
Het voordeel van de 'nieuwe spiritualiteit' (ja, eigenlijk ook een yuck-woord) is dat er geen geijkte geloofsregels zijn. De één maakt zowel homeopathie als magnetisme onderdeel van zijn religie. De ander gelooft in de verklaringen van een medium, maar niet dat de natuur een ziel heeft. Aan een bepaalde maatstaf moeten voldoen is er dan ook niet bij.
Bij mijn eigen generatie begint de opkomst van afkeer van ietsisme juist weer. De vorige generaties ontkerkelijkten en hadden een onderhandelingshuishouden waarin de mening van de kinderen telde en waarden ter discussie stonden. Binnen mijn generatie komt het vaker voor dat daar juist tegen geageerd wordt. Het schijnt zo te zijn dat mensen van mijn leeftijd juist weer een traditionelere gezinssituatie willen en dat veel mensen van mijn leeftijd al deze keuzemogelijkheden en vrijheden net even te veel van het goede vinden. Het is eng steeds te kunnen kiezen. Evangelische kerken, conservatief christendom en de islam krijgen meer bekeerlingen onder de Nederlandse jeugd. Volgens oudere conservatieven is dat, uiteraard, omdat hun gedachtengoed krachtig, helder en goed is. Volgens mij is het angst. Ik ken een klein deel van deze bekeerlingen en ze schijten spreekwoordelijk zeven kleuren elke dag. De bangste mensen die ik ken, zijn de mensen die zich aangesloten hebben bij bewegingen die precies hebben vastliggen 'hoe het hoort'.
Geef mij maar de wiccans. Hun geloof gaat niet verder dan wat ze zelf kunnen bedenken en erg doordacht is het daardoor vaak niet, maar angst, remming, onderdrukking en afstoting, dat heb ik hen nog niet aan de dag zien leggen.
Dat is Wicca, zoals hekserij in een mooier woord is gevat, in breder perspectief niet, maar Susans boek is de beste introductie tot Wicca die ik iemand kan adviseren. Ik heb er lang aan zitten twijfelen of ik hier nu een korte uitleg zou geven over wat Wicca volgens mij is. De tekst ligt er zelfs voor klaar. Maar volgens mij is het niet Tao, want ik heb aan de tekst geschaafd tot en met en nog ben ik er niet tevreden over. Eigenlijk het enige punt dat ik vooral graag hier wil hebben staan en het enige punt dat wat mij betreft tegen Wicca spreekt, is de pretentie dat het af zou stammen van de eeuwenoude Germaanse en Keltische riten. Dat is gelogen. Wicca is in het midden van de twintigste eeuw ontwikkeld op een basis van het in de negentiende eeuw zo populaire spiritisme. Zelf is Wicca niet echt spirtistisch, maar het leent zich goed voor een combinatie ermee. Volgens één van de voormannen van Wicca heeft hij het geleerd van een vrouw die de traditie, tegen alle christelijke verdrukking in, heeft doorgegeven gekregen van alle eerdere generatie tot aan de druïden in de vroege middeleeuwen aan toe. Meerdere geleerden (en het lijkt me geweldig om van die studie je leven te kunnen maken) hebben verklaard dat ze geen enkel bewijs hebben gevonden dat de oude Germaanse en Keltische riten doorgegeven zijn sinds de kerstening van Europa.
Veel Wiccans noemen hun godsdienst desondanks 'de oude religie' en dat doet voor mij afbreuk aan hun verhaal. In geschiedvervalsing geloven komt in alle religies voor, maar wat mij betreft is dat één van de eerste aspecten van religie waar je maar beter zo veel mogelijk kennis van op kunt doen. Wie zijn kerkgeschiedenis niet kent, is vatbaar voor nonsens als antisemitisme (de joden hebben Jezus vermoord), vrouwenhaat (Eva heeft Adam verraden), racisme (Sem is vervloekt door Jahweh en dus zijn alle negers dat) en superioriteitswaan (dat het panarabische rijk zo'n expansie vertoonde na het jaar 700 is bewijs dat de islam het enige ware geloof is). Nog een mooi voorbeeld daarvan: de Dalai Lama, die ik gisteren op tv zag beweren dat de oorspronkelijke religie van Europa de judeo-christelijke traditie is en dat Europanen het beste deze traditie aan kunnen hangen. Dat is geschiedvervalsing. Over wat voor ongelooflijke lul de Dalai Lama wat mij betreft is, schrijf ik van harte binnenkort nog eens.
Het lijkt onderhevig te zijn aan een trend die ik veronderstel, dat ook het grootste Wicca-forum in Nederlandstalig gebied een stuk minder actief is geworden. Een aantal jaar geleden kwam ik er geregeld en las van aanhangers over religieuze stromingen als Asatru of het gebruiken van de energie van de seizoenswisselingen. In de christelijke traditie wordt daar gemakkelijk geringschattend over gedaan, maar het was een verrijking om wegwijs te worden gemaakt door mensen voor wie dit heilige materie is. Het Wicca forum had ook opvallend minder vetes te beslechten dan fora als het katholieke Rorate of het evangelische Credible. Ik heb sympathie voor wiccans, ook al hang ik hun denkbeelden niet aan.
Wicca wordt gerangschikt onder de 'Nieuwe Spiritualiteit' of ook wel New Age of ook wel 'ietsisme'. New age is dermate gecorrumpeerd sinds de jaren zestig dat het niet complimenteus is om daarmee in verband gebracht te worden. Ook ietsisme is zo'n term. Enerzijds omdat het van zichzelf al lullig klinkt. We maken ons er met een jantje-van-leiden vanaf door 'Het' maar 'Iets' te noemen en verder praten we er niet meer over. Ook niet-gelovigen (de meest fascinerende mensen die er zijn) veroordelen juist ietsisten nog eerder dan dat ze dat doen bij gelovigen binnen één van de grotere tradities. Een ietsist heeft dankzij het samenraapsel van alle 'nieuwe spiritualiteit' geen eigen hokje. En dat gebrek aan een hokje wordt de ietsist zelf kwalijk genomen. Hij zou gewoon eens het lef moeten hebben om te kiezen.
Het voordeel van de 'nieuwe spiritualiteit' (ja, eigenlijk ook een yuck-woord) is dat er geen geijkte geloofsregels zijn. De één maakt zowel homeopathie als magnetisme onderdeel van zijn religie. De ander gelooft in de verklaringen van een medium, maar niet dat de natuur een ziel heeft. Aan een bepaalde maatstaf moeten voldoen is er dan ook niet bij.
Bij mijn eigen generatie begint de opkomst van afkeer van ietsisme juist weer. De vorige generaties ontkerkelijkten en hadden een onderhandelingshuishouden waarin de mening van de kinderen telde en waarden ter discussie stonden. Binnen mijn generatie komt het vaker voor dat daar juist tegen geageerd wordt. Het schijnt zo te zijn dat mensen van mijn leeftijd juist weer een traditionelere gezinssituatie willen en dat veel mensen van mijn leeftijd al deze keuzemogelijkheden en vrijheden net even te veel van het goede vinden. Het is eng steeds te kunnen kiezen. Evangelische kerken, conservatief christendom en de islam krijgen meer bekeerlingen onder de Nederlandse jeugd. Volgens oudere conservatieven is dat, uiteraard, omdat hun gedachtengoed krachtig, helder en goed is. Volgens mij is het angst. Ik ken een klein deel van deze bekeerlingen en ze schijten spreekwoordelijk zeven kleuren elke dag. De bangste mensen die ik ken, zijn de mensen die zich aangesloten hebben bij bewegingen die precies hebben vastliggen 'hoe het hoort'.
Geef mij maar de wiccans. Hun geloof gaat niet verder dan wat ze zelf kunnen bedenken en erg doordacht is het daardoor vaak niet, maar angst, remming, onderdrukking en afstoting, dat heb ik hen nog niet aan de dag zien leggen.
8 november 2009
Homofobie
Paap is lesbisch. Al haar hele leven, maar recent is ze uit de kast gekomen. Haar zoon had er moeite mee, in eerste instantie. Paap heeft begrip, vertelde me dat hij over het algemeen moeite toont bij nieuwe situaties. Hij is geen homofoob. Homofobie heb ik, levend in deze tijd en met mijn beschaafde opvoeding, altijd iets vreemds gevonden.
Op Het Forum is homofobie enige malen ter discussie gesteld. Ik herinner me dat ik destijds een link kreeg naar een onderzoek in de psychologische hoek over homofobie. Nu kan ik het helaas niet meer vinden. Het is, in mijn herinnering, de enige bron waarin helder en in rationele zin wordt betoogd over homofobie. Zo spijtig dat ik niet meer weet wat de conclusies nu precies waren.
Ik moet me dus focussen op de internetbronnen die er nu zijn, aangezien ik geen boekenstudie heb gemaakt over homofobie. De term in eerste instantie invullend in Google, krijg je forumreacties en uiteraard Wikipedia. Aangezien niet eenvoudig serieuze onderzoeken naar homofobie naar boven komen, en aangezien meerdere gerenommeerde psychologen in Elsevier hebben beweerd hun kennis te delen via Wikipedia (waarvoor ik ze zeer dankbaar ben) focus ik op Wikipedia. Er staan negen oorzaken van homofobie genoemd in de wiki. Geen van allen erg sterk. Voor het gemak som ik ze hieronder even op:
4, 6, 7 en 8 zijn eigenlijk ook gewoon één en dezelfde reden: men baseert zich op normgedrag.
9 draait om biologie en economie en is daarmee eigenlijk de meest rationele reden voor homofobie. Homoseksualiteit is in de ogen van mensen van kaliber 9 'niet handig'.
5 is een vreemde eend in de bijt. Er is sprake van jaloezie, maar niemand weet waarom.
Om 1, 2 en 3 even te tackelen: het zal een klein deel van de wereldbevolking zijn die de eigen homoseksualiteit vreest omdat statistisch (als dat al klopt) maar een klein deel van de wereldbevolking homoseksueel is. Redenen 1, 2 en 3 zullen dan verhoudingsgewijs maar weinig voorkomen en dus niet het meest geldende argument kunnen zijn voor de zo breed beleden homofobie.
4, 6, 7 en 8, over het normgedrag, is een voorspelbare en begrijpelijk reactie, maar eerder een oorzaak voor mild onbegrip of irritatie dan voor de agressie die we met homofobie bestempelen. De constatering dat iets 'afwijkt', is an sich geen reden om iets te verafschuwen. Voor afschuw is meer reden noodzakelijk.
Voor 9 geldt hetzelfde. Helder, logisch, begrijpelijk, maar op zichzelf geen oorzaak van fobie.
Over 5 kan ik niks zinnigs zeggen, omdat het niet uit is gelegd.
Natuurlijk ben ik er nog niet. Jullie zouden verbaasd zijn als ik niet meer op 6 in zou gaan, want 6 behelst een stokpaardje van me: religie.
Zoals zo vaak wordt religie als een stoplap gebruik. We vinden iets niet ok, omdat we dat geloven. En dat we dat geloven is 'punt uit'. Geen verdere verklaring. Iedere theologiestudent, annex theoloog, weet stiekem en zonder het hardop uit te durven spreken, dat religieuze dogma's mensenvindingen zijn en dat er dus achter de mensenvinding altijd een mensenreden is. Wie beweert dat iets niet kan omdat, nou ja, omdat het in de Bijbel staat, bedoelt eigenlijk: ik vind dat het niet kan en ik ram je met die Bijbel op je kop omdat het algemeen geoorloofd is en ik een beetje creatief met die oude tekst ben omgegaan. Men leest namelijk altijd in de Bijbel wat men in eerste instantie zelf altijd al dacht.
Zowel in het Oude Testament als in het nieuwe staan uitspraken die als afwijzing van homoseksualiteit worden geïnterpreteerd. En dat is een magisch woord: geïnterpreteerd. In het OT staat in Leviticus een passage over afwijzing van homoseksualiteit die veelvuldig wordt aangehaald. In discussies antwoord ik dan altijd hoe typisch het is dat die uitspraak wel opgeld doet voor de christenen, maar niet de passage waarin verboden wordt om schaaldieren te eten. Laat staan varkensvlees. Als je vindt dat enig deel van Leviticus opgevolgd moet worden, waarom dan niet geheel Leviticus? Het antwoord van letterlijklezers is dan dat Leviticus opgevolgd dient te worden door een Leviet (een al lang uitgestorven Hebreeuwse priesterorde). Maar dat betekent dat niemand behalve een Leviet waarde moet hechten aan de uitspraak over homoseksualiteit...
Veel vaker wordt de Brief aan de Romeinen aangehaald. Deze wordt verondersteld te zijn geschreven door Paulus. Door doorsnee gelovigen ten minste. Theologen twijfelen aan de authenticiteit van alle brieven van Paulus. In de brief aan de Romeinen wordt het afgewezen dat mannen, die in eerste instantie hun leven hebben gedeeld met vrouwen, deze vrouwen afwijzen en inruilen voor innig of minder geliefde mannen. Biseksuelen zou je daarmee kunnen typeren. Of mensen die in eerste instantie hun homoseksualiteit in de kast hebben gestopt en tegen beter weten in met een vrouw zijn getrouwd, omdat zij niet aan hun eigen voorkeur durven beantwoorden. Leugenachtige mensen noemen we die tegenwoordig. Stiekeme homo's. 'Paulus' (bewust tussen aanhalingstekens) is er niet duidelijk over.
Een letterlijklezer antwoordt hier dan op dat Paulus toch echt bedoeld heeft wat de letterlijklezer bedoeld. Maar die letterlijklezer mag een end oprotten. Niemand van ons kan de boodschap van de boodschapper zo exact verstaan als de boodschapper zelf. Les 1 van informatiemanagement. De ontvanger van de boodschap slaat er een slag naar en is never nooit exact. De Bijbel als fundament van homofobie is bleek. Inconsistent. De Bijbel, en evenzogoed elk ander Heilig Boek, kan en mag elke willekeurige kant op geïnterpreteerd worden. Religie is een uiterst creatieve hobby.
Wie homoseksualiteit echt verboden wil hebben, zal op rationelere gronden fundament moeten zoeken dan op een Heilig Boek.
Dit wijkt af van wat ik over Wikipedia wilde zeggen. Namelijk dat geen van de negen reden ook maar enigzins klingelt alsof de klepel te vinden is. Homofobie heeft geen duidelijke reden als je op Wikipedia af moet gaan. De wiki zegt dat homofobie cultureel bepaald is. Hoe komt het dan dat in allerlei achteraf culturen in de Amazone of Papua of weet-ik-veel ook niet al te enthousiast op homoseksualiteit wordt gereageerd. Dames en heren psychologen, informeer ons beter svp!
Op Het Forum is homofobie enige malen ter discussie gesteld. Ik herinner me dat ik destijds een link kreeg naar een onderzoek in de psychologische hoek over homofobie. Nu kan ik het helaas niet meer vinden. Het is, in mijn herinnering, de enige bron waarin helder en in rationele zin wordt betoogd over homofobie. Zo spijtig dat ik niet meer weet wat de conclusies nu precies waren.
Ik moet me dus focussen op de internetbronnen die er nu zijn, aangezien ik geen boekenstudie heb gemaakt over homofobie. De term
- De angst om zelf homoseksueel te worden
- De angst voor verdrongen homoseksuele componenten in de eigen persoonlijkheid (dit wordt wel autohomofobie genoemd)
- Onzekerheid omtrent de eigen (seksuele) identiteit
- Onbegrip voor alles wat anders is, resulterend in afwijzing ervan
- Afgunst tegenover homoseksuelen (al is moeilijk te preciseren waarop die afgunst dan gebaseerd is).
- Het niet normaal vinden dat 2 mensen van het zelfde geslacht een koppel kunnen zijn of zelfs kunnen trouwen. Dit kan een religieuze of culturele grondslag hebben.
- Het huwelijk zien als iets tussen twee mensen van een verschillend geslacht.
- Homoseksualiteit niet normaal vinden.
- Afkeer van homoseksualiteit omdat homoseksuelen geen kinderen kunnen krijgen. Dit kan zowel een persoonlijk oogmerk hebben (de teleurgestelde vader die nu nooit opa zal worden), maar ook een maatschappelijk-nationalistische (een lager geboortecijfer betekent een kleinere nationale bevolking).
4, 6, 7 en 8 zijn eigenlijk ook gewoon één en dezelfde reden: men baseert zich op normgedrag.
9 draait om biologie en economie en is daarmee eigenlijk de meest rationele reden voor homofobie. Homoseksualiteit is in de ogen van mensen van kaliber 9 'niet handig'.
5 is een vreemde eend in de bijt. Er is sprake van jaloezie, maar niemand weet waarom.
Om 1, 2 en 3 even te tackelen: het zal een klein deel van de wereldbevolking zijn die de eigen homoseksualiteit vreest omdat statistisch (als dat al klopt) maar een klein deel van de wereldbevolking homoseksueel is. Redenen 1, 2 en 3 zullen dan verhoudingsgewijs maar weinig voorkomen en dus niet het meest geldende argument kunnen zijn voor de zo breed beleden homofobie.
4, 6, 7 en 8, over het normgedrag, is een voorspelbare en begrijpelijk reactie, maar eerder een oorzaak voor mild onbegrip of irritatie dan voor de agressie die we met homofobie bestempelen. De constatering dat iets 'afwijkt', is an sich geen reden om iets te verafschuwen. Voor afschuw is meer reden noodzakelijk.
Voor 9 geldt hetzelfde. Helder, logisch, begrijpelijk, maar op zichzelf geen oorzaak van fobie.
Over 5 kan ik niks zinnigs zeggen, omdat het niet uit is gelegd.
Natuurlijk ben ik er nog niet. Jullie zouden verbaasd zijn als ik niet meer op 6 in zou gaan, want 6 behelst een stokpaardje van me: religie.
Zoals zo vaak wordt religie als een stoplap gebruik. We vinden iets niet ok, omdat we dat geloven. En dat we dat geloven is 'punt uit'. Geen verdere verklaring. Iedere theologiestudent, annex theoloog, weet stiekem en zonder het hardop uit te durven spreken, dat religieuze dogma's mensenvindingen zijn en dat er dus achter de mensenvinding altijd een mensenreden is. Wie beweert dat iets niet kan omdat, nou ja, omdat het in de Bijbel staat, bedoelt eigenlijk: ik vind dat het niet kan en ik ram je met die Bijbel op je kop omdat het algemeen geoorloofd is en ik een beetje creatief met die oude tekst ben omgegaan. Men leest namelijk altijd in de Bijbel wat men in eerste instantie zelf altijd al dacht.
Zowel in het Oude Testament als in het nieuwe staan uitspraken die als afwijzing van homoseksualiteit worden geïnterpreteerd. En dat is een magisch woord: geïnterpreteerd. In het OT staat in Leviticus een passage over afwijzing van homoseksualiteit die veelvuldig wordt aangehaald. In discussies antwoord ik dan altijd hoe typisch het is dat die uitspraak wel opgeld doet voor de christenen, maar niet de passage waarin verboden wordt om schaaldieren te eten. Laat staan varkensvlees. Als je vindt dat enig deel van Leviticus opgevolgd moet worden, waarom dan niet geheel Leviticus? Het antwoord van letterlijklezers is dan dat Leviticus opgevolgd dient te worden door een Leviet (een al lang uitgestorven Hebreeuwse priesterorde). Maar dat betekent dat niemand behalve een Leviet waarde moet hechten aan de uitspraak over homoseksualiteit...
Veel vaker wordt de Brief aan de Romeinen aangehaald. Deze wordt verondersteld te zijn geschreven door Paulus. Door doorsnee gelovigen ten minste. Theologen twijfelen aan de authenticiteit van alle brieven van Paulus. In de brief aan de Romeinen wordt het afgewezen dat mannen, die in eerste instantie hun leven hebben gedeeld met vrouwen, deze vrouwen afwijzen en inruilen voor innig of minder geliefde mannen. Biseksuelen zou je daarmee kunnen typeren. Of mensen die in eerste instantie hun homoseksualiteit in de kast hebben gestopt en tegen beter weten in met een vrouw zijn getrouwd, omdat zij niet aan hun eigen voorkeur durven beantwoorden. Leugenachtige mensen noemen we die tegenwoordig. Stiekeme homo's. 'Paulus' (bewust tussen aanhalingstekens) is er niet duidelijk over.
Een letterlijklezer antwoordt hier dan op dat Paulus toch echt bedoeld heeft wat de letterlijklezer bedoeld. Maar die letterlijklezer mag een end oprotten. Niemand van ons kan de boodschap van de boodschapper zo exact verstaan als de boodschapper zelf. Les 1 van informatiemanagement. De ontvanger van de boodschap slaat er een slag naar en is never nooit exact. De Bijbel als fundament van homofobie is bleek. Inconsistent. De Bijbel, en evenzogoed elk ander Heilig Boek, kan en mag elke willekeurige kant op geïnterpreteerd worden. Religie is een uiterst creatieve hobby.
Wie homoseksualiteit echt verboden wil hebben, zal op rationelere gronden fundament moeten zoeken dan op een Heilig Boek.
Dit wijkt af van wat ik over Wikipedia wilde zeggen. Namelijk dat geen van de negen reden ook maar enigzins klingelt alsof de klepel te vinden is. Homofobie heeft geen duidelijke reden als je op Wikipedia af moet gaan. De wiki zegt dat homofobie cultureel bepaald is. Hoe komt het dan dat in allerlei achteraf culturen in de Amazone of Papua of weet-ik-veel ook niet al te enthousiast op homoseksualiteit wordt gereageerd. Dames en heren psychologen, informeer ons beter svp!
8 september 2009
Meer Armstrong
"In de Verenigde Staten hadden protestantse fundamentalisten een christelijk zionisme ontwikkeld dat paradoxaal genoeg juist antisemitisch was. In John Darby's visioen van de 'opname van de gemeente' had het joodse volk centraal gestaan. Jezus zou pas kunnen wederkeren als de joden in het Heilige Land woonden. De stichting van de staat Israël in 1948 was voor de fundamentalistische ideoloog Jerry Falwell het 'duidelijkst mogelijk teken van de ophanden zijnde wederkomst van Jezus Christus'. Steun aan Israël was geboden. Maar Darby had ook verkondigd dat de antichrist gedurende de eindtijd twee derde van de joden in Palestina zou ombrengen. Daarom keken diverse fundamentalistische auteurs reikhalzend uit naar een massaslachting waarin gruwelijke aantallen jodne zouden omkomen.
De christenfundamentalisten waren evenmin als de kookisten [joods-fundamentalistische volgelingen van Rabbi Kook - Qaboos] geïnteresseerd in vrede. Tijdens de Koude Oorlog kantten ze zich rabiaat tegen elke vorm van tegemoetkoming aan de Sovjet-Unie, de 'vijand van het noorden'. Vrede, zei televisiedominee James Robison, was 'in strijd met het Woord van God'. Ze waren niet bang voor een nucleaire catastrofe, die al door Petrus was voorspeld en die toch de ware gelovigen niet zou treffen; zij zouden immers al voor de rampspoed in de hemel worden opgenomen."En:
"Het reconstructionisme, gegrondvest door de Texaanse econoom Gary North en zijn schoonvader Rousas John Rushdoony, is ervan overtuigd dat de seculiere regering in Washington ten ondergang gedoemd is. God zal haar binnenkort vervangen door een christelijk bestuur volgens strikt bijbelse regels. De reconstructionisten werken aan de voorbereiding van een christelijke theocratie waarin de moderne ketterij van de democratie zal zijn afgeschaft en de bijbelse voorschriften in hun geheel naar de letter zullen worden nageleefd. De slavernij zal weer worden ingevoerd en anticonceptie afgeschaft; echtbrekers, homoseksuelen, godslasteraars en astrologen zullen worden terechtgesteld en hardnekkig ongehoorzame kinderen gestenigd. God staat niet aan de kant van de armen. Integendeel, zo verklaart North, er is een 'rechtstreeks verband tussen verdorvenheid en armoede'. Belastinggelden moeten niet worden aangewend voor sociale voorzieningen, want 'het subsidiëren van nietsnutten komt neer op het subsidiëren van het kwaad'. De Bijbel verbiedt alle hulp aan het buitenland en met name aan ontwikkelingslanden, die met hun verstokte neiging tot heidendom, zedeloosheid en afgodendienst hun economische problemen geheel aan zichzelf te wijten hebben."Uit: De Bijbel van Karen Armstrong
7 september 2009
Je vangt meer vliegen met stroop dan met azijn
In De Bijbel, van Karen Armstrong, over de geschiedenis van ontstaan en (letterlijk)lezing van de Bijbel, kwam ik de Scopes Trial opnieuw tegen. In Niet Zonder Religie (Why Religion Matters) van Huston Smith las ik eerder over deze rechtszaak. Smith is de ultieme apologeet. Wat hem betreft heeft elke religie het volkomen bij het juiste eind. Hij fulmineerde dan ook tegen de Scopes Trial waarin letterlijklezers werden genaild door vrijdenkers.
Karen Armstrong noemt de Scopes Trial in het licht van de opkomst van christelijk rechts in Amerika. Fundamentalistisch christelijk Amerika is namelijk behoorlijk jong. De Scopes Trial dateert van 1925 en was de eerste keer dat letterlijklezen de oppervlakte bereikte. Armstrong haakt daar als volgt op in:
"In de pers werden de fundamentalisten meesmuilend uitgemaakt voor hopeloze fossielen die het moderne leven niet aankonden. Uit hun reactie hierop kunnen wij ook nu nog lering trekken. Wanneer fundamentalisten worden aangevallen, zullen zij zich over het algemeen juist nog extremistischer opstellen. Vóór Dayton [Dayton, Tennessee, waar de Scopes Trial plaatsvond - Qaboos] waren de conservatieven op hun hoede geweest voor de evolutieleer, maar slechts weinigen hadden het 'creationisme' omhelsd, dat volhoudt dat het eerste hoofdstuk van Genesis tot in detail feitelijk waar is. Na het proces tegen Scopes werd hun letterlijke interpretatie van de Schrift veel rigoureuzer en maakten zij van het creationisme het vlaggenschip van hun beweging. Voordien waren de fundamentalisten bereid geweest om samen met de linkse politiek te werken aan maatschappelijke hervormingen; daarna maakten ze een ommezwaai naar uiterst rechts, en daar bevinden ze zich nu nog steeds."
Ik moest denken aan het boek Het Nieuwe Onbehagen van Vilan van de Loo. In al het onbehagen juist een heel aangenaam boek voor feministen. Van de Loo klaagt dat Ayaan Hirsi Ali niet serieus wordt genomen als voorvechter van de rechten voor islamitische vrouwen. Toen ik dat las, dacht ik terug aan al die keren in internetdiscussies dat meerdere vrouwen, waaronder ik, probeerden uit te leggen dat Ayaan meer vliegen zou vangen met stroop dan met azijn. Islamitische vrouwen zouden zich eerder door Ayaan verdedigd voelen, als Ayaan niet zou strijden tegen een deel van de identiteit van die vrouwen: hun geloof. Ayaan knokte zowel voor als tegen die vrouwen en won uiteindelijk niets.
Ik vond de passage uit dit boek van Armstrong om twee redenen belangrijk. Ten eerste toont het dat het hard bestrijden van moslimfundamentalisten zal leiden tot verharding van het moslimfundamentalisme. Ten tweede toont het aan dat overtuigd zijn van creationisme volgens Genesis en letterlijklezen van de Bijbel postmodern zijn en niet een klassiek onderdeel van de religie. De theologie en de samenleving van de 19e en 20e eeuw schiep letterlijklezers. Ze zaten niet al in de religie.
Karen Armstrong noemt de Scopes Trial in het licht van de opkomst van christelijk rechts in Amerika. Fundamentalistisch christelijk Amerika is namelijk behoorlijk jong. De Scopes Trial dateert van 1925 en was de eerste keer dat letterlijklezen de oppervlakte bereikte. Armstrong haakt daar als volgt op in:
"In de pers werden de fundamentalisten meesmuilend uitgemaakt voor hopeloze fossielen die het moderne leven niet aankonden. Uit hun reactie hierop kunnen wij ook nu nog lering trekken. Wanneer fundamentalisten worden aangevallen, zullen zij zich over het algemeen juist nog extremistischer opstellen. Vóór Dayton [Dayton, Tennessee, waar de Scopes Trial plaatsvond - Qaboos] waren de conservatieven op hun hoede geweest voor de evolutieleer, maar slechts weinigen hadden het 'creationisme' omhelsd, dat volhoudt dat het eerste hoofdstuk van Genesis tot in detail feitelijk waar is. Na het proces tegen Scopes werd hun letterlijke interpretatie van de Schrift veel rigoureuzer en maakten zij van het creationisme het vlaggenschip van hun beweging. Voordien waren de fundamentalisten bereid geweest om samen met de linkse politiek te werken aan maatschappelijke hervormingen; daarna maakten ze een ommezwaai naar uiterst rechts, en daar bevinden ze zich nu nog steeds."
Ik moest denken aan het boek Het Nieuwe Onbehagen van Vilan van de Loo. In al het onbehagen juist een heel aangenaam boek voor feministen. Van de Loo klaagt dat Ayaan Hirsi Ali niet serieus wordt genomen als voorvechter van de rechten voor islamitische vrouwen. Toen ik dat las, dacht ik terug aan al die keren in internetdiscussies dat meerdere vrouwen, waaronder ik, probeerden uit te leggen dat Ayaan meer vliegen zou vangen met stroop dan met azijn. Islamitische vrouwen zouden zich eerder door Ayaan verdedigd voelen, als Ayaan niet zou strijden tegen een deel van de identiteit van die vrouwen: hun geloof. Ayaan knokte zowel voor als tegen die vrouwen en won uiteindelijk niets.
Ik vond de passage uit dit boek van Armstrong om twee redenen belangrijk. Ten eerste toont het dat het hard bestrijden van moslimfundamentalisten zal leiden tot verharding van het moslimfundamentalisme. Ten tweede toont het aan dat overtuigd zijn van creationisme volgens Genesis en letterlijklezen van de Bijbel postmodern zijn en niet een klassiek onderdeel van de religie. De theologie en de samenleving van de 19e en 20e eeuw schiep letterlijklezers. Ze zaten niet al in de religie.
5 september 2009
Problemen maken we zelf
Eerder schreef ik over het orthodox christelijk echtpaar dat ik gesproken heb over geloof. De vrouw van het echtpaar, laat ik haar voor het gemak Suus noemen, komt uit een gezin onder het juk van een tirannieke vader. Zo verklaart haar echtgenoot. Want Suus zelf heeft me over de situatie niet gesproken. Ze komt op het eerste gezicht over als een gedwee kindvrouwtje. Ik complimenteerde haar met haar bruidsjurk en ze wuifde de aandacht weg met de orthodoxe stelregel dat ze bescheiden en op de achtergrond moest blijven. Ook in het latere gesprek over het geloof kwamen er conventionele standpunten uit haar mond, die voor mij niet zichtbaar waren als eigen doordachte standpunten van Suus.
Suus is voor haar huwelijk een tijd opgenomen geweest om te herstellen van aanvallen die haar vader op haar geestelijke en lichamelijke gezondheid schijnt te hebben gepleegd. Het fijne weet ik er niet van. Niet dat de echtgenoot van Suus het me niet heeft verteld. Hij kent het onderscheid tussen privé en openbaar helaas helemaal niet. Ik heb alleen niet naar hem geluisterd. Wel heb ik verstaan dat Suus na de inrichting nog niet in goede doen was. Ze sliep slecht, had fysieke gebreken waar ik de details van ken, maar die je niet aan het publiek zou toevertrouwen als je respect had voor je vrouw en was zeer angstig. Ik gebruik de verleden tijd want het afgelopen weekend is er een doorbraak geweest. Zo vertelde, uiteraard, de echtgenoot.
Nadat de ouders -herstel: de vader. De moeder hobbelde er achteraan- tijdens het huwelijk liet(en) merken geen contact meer met het bruidspaar te willen, vroegen de ouders vorig weekend plotseling of ze langs mochten komen bij Suus en echtgenoot. Er zijn toen gesprekken gevoerd en de vader heeft -gedrogeerd en ingestort- zijn excuses aangeboden.
Het deed de echtgenoot begrijpelijkerwijs goed dat dit gebeurd is. En nadat ik er expliciet naar gevraagd had, gaf de echtgenoot ook toe dat het ook voor Suus fijn was. Ze sliep nu eindelijk 's nachts en ze kon ontspannen.
Met geen mogelijkheid kan ik precies indenken hoe Suus zich gevoeld moet hebben, wat ze precies heeft meegemaakt en hoe moeilijk het voor haar is om weer op te krabbelen. Ik dank de Heer dat ik niet in dat milieu ben opgegroeid. Deze post is dan ook niet bedoeld als een terechtwijzing voor Suus.
Maar zodra de echtgenoot me erover vertelde, bedacht ik me dat de vrees die Suus voelde werd veroorzaakt door haar eigen gedachten. De verlammende angst, de afhankelijkheid nadat haar ouders het contact verbroken, de verontrusting, het was allemaal van en door Suus en door niemand anders. Dat ze opgelucht is nu ze verzoend is met haar ouders, is haar eigen conditionering.
Zo veel, misschien alles, van ons eigen lijden veroorzaken we eigenlijk zelf. Ik en ieder ander evengoed als Suus. En dat lijden wordt niet opgeheven doordat onze platgespoten vader kruipt van schuldgevoel, maar omdat wij zelf kiézen dat die kniebuiging van vader of enig ander voorval de énige oplossing kan zijn voor ons onbehagen. Suus kiést dat ze nodig heeft dat haar vader zich met haar verzoent. En Suus kan evengoed iets anders kiezen. De enige die Suus nodig heeft om haar probleem op te lossen is Suus.
En dat geldt voor de meeste van onze, misschien wel alle, problemen.
...Oh ja, en die echtgenoot is natuurlijk een hele slechte keuze van Suus. Aan hem heeft ze niets. Maar helaas kan ook daarin niemand anders dan Suus de oplossing brengen.
Suus is voor haar huwelijk een tijd opgenomen geweest om te herstellen van aanvallen die haar vader op haar geestelijke en lichamelijke gezondheid schijnt te hebben gepleegd. Het fijne weet ik er niet van. Niet dat de echtgenoot van Suus het me niet heeft verteld. Hij kent het onderscheid tussen privé en openbaar helaas helemaal niet. Ik heb alleen niet naar hem geluisterd. Wel heb ik verstaan dat Suus na de inrichting nog niet in goede doen was. Ze sliep slecht, had fysieke gebreken waar ik de details van ken, maar die je niet aan het publiek zou toevertrouwen als je respect had voor je vrouw en was zeer angstig. Ik gebruik de verleden tijd want het afgelopen weekend is er een doorbraak geweest. Zo vertelde, uiteraard, de echtgenoot.
Nadat de ouders -herstel: de vader. De moeder hobbelde er achteraan- tijdens het huwelijk liet(en) merken geen contact meer met het bruidspaar te willen, vroegen de ouders vorig weekend plotseling of ze langs mochten komen bij Suus en echtgenoot. Er zijn toen gesprekken gevoerd en de vader heeft -gedrogeerd en ingestort- zijn excuses aangeboden.
Het deed de echtgenoot begrijpelijkerwijs goed dat dit gebeurd is. En nadat ik er expliciet naar gevraagd had, gaf de echtgenoot ook toe dat het ook voor Suus fijn was. Ze sliep nu eindelijk 's nachts en ze kon ontspannen.
Met geen mogelijkheid kan ik precies indenken hoe Suus zich gevoeld moet hebben, wat ze precies heeft meegemaakt en hoe moeilijk het voor haar is om weer op te krabbelen. Ik dank de Heer dat ik niet in dat milieu ben opgegroeid. Deze post is dan ook niet bedoeld als een terechtwijzing voor Suus.
Maar zodra de echtgenoot me erover vertelde, bedacht ik me dat de vrees die Suus voelde werd veroorzaakt door haar eigen gedachten. De verlammende angst, de afhankelijkheid nadat haar ouders het contact verbroken, de verontrusting, het was allemaal van en door Suus en door niemand anders. Dat ze opgelucht is nu ze verzoend is met haar ouders, is haar eigen conditionering.
Zo veel, misschien alles, van ons eigen lijden veroorzaken we eigenlijk zelf. Ik en ieder ander evengoed als Suus. En dat lijden wordt niet opgeheven doordat onze platgespoten vader kruipt van schuldgevoel, maar omdat wij zelf kiézen dat die kniebuiging van vader of enig ander voorval de énige oplossing kan zijn voor ons onbehagen. Suus kiést dat ze nodig heeft dat haar vader zich met haar verzoent. En Suus kan evengoed iets anders kiezen. De enige die Suus nodig heeft om haar probleem op te lossen is Suus.
En dat geldt voor de meeste van onze, misschien wel alle, problemen.
...Oh ja, en die echtgenoot is natuurlijk een hele slechte keuze van Suus. Aan hem heeft ze niets. Maar helaas kan ook daarin niemand anders dan Suus de oplossing brengen.
16 augustus 2009
Letterlijklezers
Dawkins herhaalt meermaals in The God Delusion dat de God van het Oude Testament een rancuneuze, oorlogszuchtige, vrouwenhatende sadist van een behoorlijk kaliber is. Als je de verhalen leest als zijn het nieuwsberichten dan ligt die conclusie voor de hand. In discussies over verschillende - in onze moderne ogen vrij lompe - passages in het OT heb ik weleens genoemd dat YHWH in dat verhaal die rol moest spelen want anders zouden de beslissingen van de hoofdrolspelende mensen niet uit de verf zijn gekomen. Zo moet God zo afkeurend reageren op het landbouw-offer van Kaïn, anders kan de broedermoord niet plaatsvinden en juist het moreel laakbare van die broedermoord is het menselijke thema dat aan de hand van dat verhaal in een niet-gealfabetiseerde samenleving doorgegeven wordt.
Dat maakt voor de boodschap van Dawkins niet uit. Dawkins redeneert juist op deze wijze omdat veel letterlijklezers deze redeneertrant hebben en desondanks toch uitkomen op de conclusie dat God liefde is. Een conclusie die in Dawkins' ogen niet rationeel is.
Een collega van mij, liberaal katholiek en zeer actief in de kerk gaf me zijn theorie over het verschil in bijbellezen van katholieken en het bijbellezen van protestanten. Protestanten lezen het hele boek (met uitzondering van de deuterocannonieke boeken, die zij niet hebben) en zien het OT als verhaal van God in haar eigen geschiedenis. Katholieken lezen over het algemeen nauwelijks de Bijbel en bezien het OT enkel en alleen in het licht van het NT. Als het OT nog niet de minste verwijzing naar Christus in een creatieve geest op kan roepen, dan is dat deel van het OT een passage die in de katholieke kerk vastberaden wordt genegeerd. Letterlijklezen is heel moeilijk te doen in de katholieke kerk. Dat zou je als prettig kunnen beschouwen, ware het niet dat we nog genoeg andere onderdelen van de katholieke geschiedenis als stompzinnig daar tegenover kunnen stellen.
Een paar dagen geleden heb ik een interessant gesprek gehad, ik hoop de eerste van meerdere, met een echtpaar dat letterlijk leest. Het werkwoord 'letterlijklezen' begrepen ze niet, dus ik heb die vraag moeten herfraseren in: "Is de Aarde 6000 jaar oud?". De man van het echtpaar (wie dacht je anders?) legde uit dat als het scheppingsverhaal niet historisch waar zou zijn, de rest van het Boek even zo goed niet waar zou kunnen zijn. En dan is dus het einde zoek. Wie bepaalde passages als allegorie beschouwt, trekt aan een losse draad in de trui en zal onherroepelijk de hele trui uithalen. Als de Babylonische ballingschap historisch waar is, dan is het scheppingsverhaal dat ook. En wie het scheppingsverhaal als allegorie beschouwt, die mag niet erkennen dat de Babylonische ballingschap historisch heeft plaatsgevonden. Ik wil hier met ze verder over praten om twee redenen. Ten eerste: is er een mogelijkheid dat ze zich niét vast zullen kletsen of dat ze zich vast zullen kletsen zonder het door te hebben? Bij dat moment wil ik aanwezig zijn. En ten tweede: de vrouw van het echtpaar zou volgens mij gebaat zijn bij kennismaking met vrouwen die heel anders leven. En daar ken ik er genoeg van.
Vanmiddag ben ik begonnen in het boek Schiften van Harry Kuitert. Zijn naam wekt in christelijke kringen vaak een beetje geblaas op. Kuitert is dermate de allegorische weg ingeslagen, dat warmbloedig gelovigen hem ervan verdenken het geloof uit te hollen. Naar mijn idee hebben warmbloedig gelovigen van alle tijden dat gezegd over alle mensen die de godsdienst met de dan heersende tijd wisten te verenigen. We zijn nooit slechter geworden van mensen als Kuitert.
Al op één van de eerste pagina's van Schiften, staat de volgende, vermakelijke passage:
"Alles kan niet hetzelfde blijven, de meeste kerkelijk-denkende mensen gaan daarvan uit, en zijn er allang op eigen houtje mee bezig, maar 'bij Kuitert blijft er weinig of niets van over'. Veel gehoorde en, naarmate de tijd verstreek, vaker gehoorde klacht. Even begrijpelijk als inefficiënt, want so what? Als er weinig overblijft, blijft er weinig over, met je klachten erover breng je niet terug wat je kwijt bent geraakt. Daar zijn argumenten en redenen voor nodig, en als je die niet hebt, zorg dan dat je ze krijgt. En zijn ze niet te vinden, dan is het einde verhaal.[...]Het geloof gaat aan de wandel als je erover gaat redeneren, en bij geloven betekent wandelen wankelen, onzekerheid. Daarom zijn nogal wat mensen tegen redenen, als het om geloven gaat. 'U wilt alles beredeneren, maar dat gaat niet, het geloof is niet te beredenen.' Zullen we het deze keer eens helemaal eens zijn! Maar waarom dan voortdurend en onophoudelijk op het redeneren terugvallen, op het fundament van een beredeneerde leer? Was het maar zo, dat gelovige mensen beseften dat geloven heel wat anders is dan beredeneren, maar ze bedoelen dat de beredeneerde leer vaststaat en dat je er niet aan mag komen, want dan lijkt het alsof alles wankelt.[...]Redeneren - dat is mijn punt - maakt juist de basis van veel behoudend geloof uit, beredeneerde leer, en daar moet ik van afblijven op straffe van buitenspel gezet worden."
Ik ken geen volksstammen behoudende gelovigen, maar diegenen die ik ken, hebben één eigenschap steeds gemeen: ze werken heel hard om precies zo te zijn, zo te leven en zo te handelen als in hun kringen juist is. En dan bedoel ik niet alleen het medemenselijk handelen, maar al hun handelen en hun hele leven. Het door hun gekozen werkveld, de door hun geluisterde muziek, de door hun gelezen bronnen en de door hun gekozen hobbies. Ze kiezen niet wat henzelf aanstaat, maar wat in hun kringen als goed wordt geacht. Dat al snel genoeg blijkt dat ze er geen enkel plezier mee beleven, is het in de Bijbel voorspelde lijden dat je in je leven moet ondergaan. Al het lijden dat ze gemeen hebben met mensen die wel hun eigen voorkeuren volgen (ziekte, teleurstelling, pech), dat komt er bij hen nog eens extra bovenop.
Dat maakt voor de boodschap van Dawkins niet uit. Dawkins redeneert juist op deze wijze omdat veel letterlijklezers deze redeneertrant hebben en desondanks toch uitkomen op de conclusie dat God liefde is. Een conclusie die in Dawkins' ogen niet rationeel is.
Een collega van mij, liberaal katholiek en zeer actief in de kerk gaf me zijn theorie over het verschil in bijbellezen van katholieken en het bijbellezen van protestanten. Protestanten lezen het hele boek (met uitzondering van de deuterocannonieke boeken, die zij niet hebben) en zien het OT als verhaal van God in haar eigen geschiedenis. Katholieken lezen over het algemeen nauwelijks de Bijbel en bezien het OT enkel en alleen in het licht van het NT. Als het OT nog niet de minste verwijzing naar Christus in een creatieve geest op kan roepen, dan is dat deel van het OT een passage die in de katholieke kerk vastberaden wordt genegeerd. Letterlijklezen is heel moeilijk te doen in de katholieke kerk. Dat zou je als prettig kunnen beschouwen, ware het niet dat we nog genoeg andere onderdelen van de katholieke geschiedenis als stompzinnig daar tegenover kunnen stellen.
Een paar dagen geleden heb ik een interessant gesprek gehad, ik hoop de eerste van meerdere, met een echtpaar dat letterlijk leest. Het werkwoord 'letterlijklezen' begrepen ze niet, dus ik heb die vraag moeten herfraseren in: "Is de Aarde 6000 jaar oud?". De man van het echtpaar (wie dacht je anders?) legde uit dat als het scheppingsverhaal niet historisch waar zou zijn, de rest van het Boek even zo goed niet waar zou kunnen zijn. En dan is dus het einde zoek. Wie bepaalde passages als allegorie beschouwt, trekt aan een losse draad in de trui en zal onherroepelijk de hele trui uithalen. Als de Babylonische ballingschap historisch waar is, dan is het scheppingsverhaal dat ook. En wie het scheppingsverhaal als allegorie beschouwt, die mag niet erkennen dat de Babylonische ballingschap historisch heeft plaatsgevonden. Ik wil hier met ze verder over praten om twee redenen. Ten eerste: is er een mogelijkheid dat ze zich niét vast zullen kletsen of dat ze zich vast zullen kletsen zonder het door te hebben? Bij dat moment wil ik aanwezig zijn. En ten tweede: de vrouw van het echtpaar zou volgens mij gebaat zijn bij kennismaking met vrouwen die heel anders leven. En daar ken ik er genoeg van.
Vanmiddag ben ik begonnen in het boek Schiften van Harry Kuitert. Zijn naam wekt in christelijke kringen vaak een beetje geblaas op. Kuitert is dermate de allegorische weg ingeslagen, dat warmbloedig gelovigen hem ervan verdenken het geloof uit te hollen. Naar mijn idee hebben warmbloedig gelovigen van alle tijden dat gezegd over alle mensen die de godsdienst met de dan heersende tijd wisten te verenigen. We zijn nooit slechter geworden van mensen als Kuitert.
Al op één van de eerste pagina's van Schiften, staat de volgende, vermakelijke passage:
"Alles kan niet hetzelfde blijven, de meeste kerkelijk-denkende mensen gaan daarvan uit, en zijn er allang op eigen houtje mee bezig, maar 'bij Kuitert blijft er weinig of niets van over'. Veel gehoorde en, naarmate de tijd verstreek, vaker gehoorde klacht. Even begrijpelijk als inefficiënt, want so what? Als er weinig overblijft, blijft er weinig over, met je klachten erover breng je niet terug wat je kwijt bent geraakt. Daar zijn argumenten en redenen voor nodig, en als je die niet hebt, zorg dan dat je ze krijgt. En zijn ze niet te vinden, dan is het einde verhaal.[...]Het geloof gaat aan de wandel als je erover gaat redeneren, en bij geloven betekent wandelen wankelen, onzekerheid. Daarom zijn nogal wat mensen tegen redenen, als het om geloven gaat. 'U wilt alles beredeneren, maar dat gaat niet, het geloof is niet te beredenen.' Zullen we het deze keer eens helemaal eens zijn! Maar waarom dan voortdurend en onophoudelijk op het redeneren terugvallen, op het fundament van een beredeneerde leer? Was het maar zo, dat gelovige mensen beseften dat geloven heel wat anders is dan beredeneren, maar ze bedoelen dat de beredeneerde leer vaststaat en dat je er niet aan mag komen, want dan lijkt het alsof alles wankelt.[...]Redeneren - dat is mijn punt - maakt juist de basis van veel behoudend geloof uit, beredeneerde leer, en daar moet ik van afblijven op straffe van buitenspel gezet worden."
Ik ken geen volksstammen behoudende gelovigen, maar diegenen die ik ken, hebben één eigenschap steeds gemeen: ze werken heel hard om precies zo te zijn, zo te leven en zo te handelen als in hun kringen juist is. En dan bedoel ik niet alleen het medemenselijk handelen, maar al hun handelen en hun hele leven. Het door hun gekozen werkveld, de door hun geluisterde muziek, de door hun gelezen bronnen en de door hun gekozen hobbies. Ze kiezen niet wat henzelf aanstaat, maar wat in hun kringen als goed wordt geacht. Dat al snel genoeg blijkt dat ze er geen enkel plezier mee beleven, is het in de Bijbel voorspelde lijden dat je in je leven moet ondergaan. Al het lijden dat ze gemeen hebben met mensen die wel hun eigen voorkeuren volgen (ziekte, teleurstelling, pech), dat komt er bij hen nog eens extra bovenop.
12 juli 2009
Hoe Amerika zo religieus is
Aan deze post is geen enkel onderzoek vooraf gegaan. Ik knoop alleen wat draadjes aan elkaar die ik hier en daar gelezen en gezien heb. Ik ben nog niet in Amerika geweest en ken maar een handvol gelovige Amerikanen. Dit onderwerp kwam bij me op toen ik Katholicisme voor Dummies las. De hoffelijken onder jullie zullen me zeggen dat die titel me geen recht doet en ik dank jullie in dat geval voor het in mij gestelde vertrouwen. Wat Katholicisme voor Dummies een fijn boek maakt, is dat het over die details gaat die de gemiddelde katholiek niet interessant vindt, maar waarover niet-katholieken geregeld vragen stellen. Zoals exorcisme. Katholicisme voor Dummies geeft in drie alinea's uitleg. Precies voldoende om te copy-pasten. Het boek is geschreven door twee Amerikaanse priesters. Ik ken het Amerikaans katholicisme alleen van tv en daar wordt het net zo mild afgebeeld als het over het algemeen in Europa ook is (we hebben hier in Europa onze uitwassen, ik ontken ze niet). Deze heren lijken niet uit dat herkenbare katholicisme afkomstig te zijn. Als voorbeeld citeer ik de volgende passage waar ik a) nog nooit van gehoord had en b) moet concluderen dat het de katholieken afschildert als soort van imbeciel.
"Katholieken geloven dat engelen eerder dan de mensheid geschapen zijn en dat engelen, in tegenstelling tot de mensen, niet meer van mening kunnen veranderen als ze eenmaal een beslissing hebben genomen. Engelen hebben een onherroepelijke wilsvorming, en dat weten ze. Dus toen de engel Lucifer en zijn collega's(!) samenzwoeren om tegen de wil van God in te gaan, hebben ze gezondigd. Ze konden vanwege het wezen van hun natuur nooit meer vergeving of verlossing krijgen. Maar mensen zijn wel in staat van gedachten te veraneren, boete te doen en vergeving te vragen. De katholieken geloven dan ook dat Satan de mensen haat, omdat mensen een tweede kans heben die hij nooit zal krijgen. Het feit dat de tweede persoon van de heilige Drie-eenheid mens is geworden door een menselijke natuur aan te nemen, maakte hem nog woester. God is namelijk nooit een engel geworden, maar hij werd mens in de persoon van Jezus Christus."
Dan weten we het bij deze dus allemaal. Dat katholieken dat allemaal geloven en dat Lucifer onwijs door God in de steek is gelaten omdat God weigerde eerst engel te wezen. Als niemand bezwaar maakt, leg ik het graag naast me neer.
Ze zijn werkzaam bij het Eternal Word Television Network van Moeder Angelica. Ik ken dat kanaal niet, maar het wekt nieuwsgierigheid. Moeder Angelica staat in Katholicisme voor Dummies plompverloren in de top 10 van bekendste katholieken. Na Pater Damiaan (deze zomer heilig verklaard) en voor John F. Kennedy.
Ik heb nog nooit van haar gehoord.
Moeder Angelica krijgt de volgende lofprijzing mee:
"Alleen het allerbeste voor Jezus', was het motto van Moeder Angelica. 'Als de president van de Verenigde Staten het Witte Huis heeft (dat schijnt overigens verrot klein te wezen, volgens Jeremy Clarkson) en de Koningin van Engeland Buckingham Palace, verdient onze Heer en Redder, Jezus Christus, aanwezig in het allerheiligst sacrament, het allerbeste voor Zijn huis."
Het Heiligdom van het Allerheiligst Sacrament dat Angelica gebouwd heeft, is door 200 arbeiders in 5 jaar gebouwd en kostte naar schatting tussen de 25 en 30 miljoen dollar.
In Europa zouden we dit soort projecten bestempelen als van de Amerikaanse beweging van evangelische kerken. Beslist niet katholiek.
In ieder geval een deel van de Amerikaanse katholieken heeft, concludeer ik bij het lezen, een klap van de evangelische molen gehad. Die eigenaar van Domino's Pizza, bijvoorbeeld, heeft alle wieken gehad.
Inmiddels ben ik begonnen in het boek The God Delusion van Richard Dawkins. Bij deze online mijn dank voor het mogen lenen. Ik vind het een behoorlijk agressief maar geweldig boek. Ongetwijfeld kom ik er hier nog eens op terug.
Dawkins richt zijn pijlen met name op het geloofsbesef in de Verenigde Staten. 'Het is uitzonderlijk', zegt hij, 'dat zo'n modern land nog zo gelovig is'. En ik parafraseer hem, want ik heb de Engelstalige editie te leen.
Karen Armstrong heeft veel aandacht besteed aan het Amerikaans fundamentalisme in De Strijd om God. Prachtboek. Amerika is gegrondvest op religieuze randgroeperingen die voor vervolging zijn gevlucht naar de nieuwe wereld. Het recht op vrijheid van godsdienst heeft enorm gewicht in Amerika omdat in het collectieve geheugen ligt opgesloten dat het ergens anders niet zo vanzelfsprekend is. Daar voegt Armstrong wel aan toe dat de macht van de evangelicals in Amerika pas zijn opmars is begonnen in het interbellum en dat zij zich echt pas konden gaan gelden vanaf de jaren zeventig. Zo bezien is de controle van de fanatici pas jong en niet vanzelfsprekend voor Amerika. Een historische kanttekening die ik bij Dawkins niet zie. Als ik hem goed begrijp, staat het water de VS aan de lippen.
Een mooi voorbeeld van de heiligheid van de vrijheid van godsdienst zag ik bij Oprah. Meerdere afleveringen van de talkshow waren gewijd aan de FLDS van Warren Jeffs. Een afsplitsing van de Mormoonse kerk. Ik stuitte driemaal op een aflevering over dat onderwerp. Misschien zijn er ook maar drie afleveringen over dat onderwerp geweest. In ieder geval verrot toevallig kwam ik drie keer dat ik langs Oprah zapte (en dat doe ik toch niet vaak) bij de FLDS uit.
In alledrie de afleveringen werden vrouwen en meisjes van de FLDS geïnterviewd. Het was glashelder dat de woorden van de vrouwen te mooi waren en meerdere meisjes gaven zulke kromme antwoorden dat je het in eenvoudig Nederlands gewoon liegen mag noemen. Ik verwachtte dus dat Oprah in de studio dit liegen nog wel even uit de doeken zou doen voor de volgzame minder intelligente Oprah-kijker. Ik had namelijk dringend behoefte aan bevestiging van mijn vermoeden. Het tegengestelde gebeurde! Oprah herhaalde wat alle vrouwen en meisjes zeiden: dat het een prettig leven was, dat de dames er zelf(!) voor hadden gekozen en dat niemand hen in hun levenswijze mocht beknotten. Krijg nou de tering! Of moet ik gewoon erkennen dat driekwart eeuw vrouwenbeweging mij verpest hebben of zo?
"Katholieken geloven dat engelen eerder dan de mensheid geschapen zijn en dat engelen, in tegenstelling tot de mensen, niet meer van mening kunnen veranderen als ze eenmaal een beslissing hebben genomen. Engelen hebben een onherroepelijke wilsvorming, en dat weten ze. Dus toen de engel Lucifer en zijn collega's(!) samenzwoeren om tegen de wil van God in te gaan, hebben ze gezondigd. Ze konden vanwege het wezen van hun natuur nooit meer vergeving of verlossing krijgen. Maar mensen zijn wel in staat van gedachten te veraneren, boete te doen en vergeving te vragen. De katholieken geloven dan ook dat Satan de mensen haat, omdat mensen een tweede kans heben die hij nooit zal krijgen. Het feit dat de tweede persoon van de heilige Drie-eenheid mens is geworden door een menselijke natuur aan te nemen, maakte hem nog woester. God is namelijk nooit een engel geworden, maar hij werd mens in de persoon van Jezus Christus."
Dan weten we het bij deze dus allemaal. Dat katholieken dat allemaal geloven en dat Lucifer onwijs door God in de steek is gelaten omdat God weigerde eerst engel te wezen. Als niemand bezwaar maakt, leg ik het graag naast me neer.
Ze zijn werkzaam bij het Eternal Word Television Network van Moeder Angelica. Ik ken dat kanaal niet, maar het wekt nieuwsgierigheid. Moeder Angelica staat in Katholicisme voor Dummies plompverloren in de top 10 van bekendste katholieken. Na Pater Damiaan (deze zomer heilig verklaard) en voor John F. Kennedy.
Ik heb nog nooit van haar gehoord.
Moeder Angelica krijgt de volgende lofprijzing mee:
"Alleen het allerbeste voor Jezus', was het motto van Moeder Angelica. 'Als de president van de Verenigde Staten het Witte Huis heeft (dat schijnt overigens verrot klein te wezen, volgens Jeremy Clarkson) en de Koningin van Engeland Buckingham Palace, verdient onze Heer en Redder, Jezus Christus, aanwezig in het allerheiligst sacrament, het allerbeste voor Zijn huis."
Het Heiligdom van het Allerheiligst Sacrament dat Angelica gebouwd heeft, is door 200 arbeiders in 5 jaar gebouwd en kostte naar schatting tussen de 25 en 30 miljoen dollar.
In Europa zouden we dit soort projecten bestempelen als van de Amerikaanse beweging van evangelische kerken. Beslist niet katholiek.
In ieder geval een deel van de Amerikaanse katholieken heeft, concludeer ik bij het lezen, een klap van de evangelische molen gehad. Die eigenaar van Domino's Pizza, bijvoorbeeld, heeft alle wieken gehad.
Inmiddels ben ik begonnen in het boek The God Delusion van Richard Dawkins. Bij deze online mijn dank voor het mogen lenen. Ik vind het een behoorlijk agressief maar geweldig boek. Ongetwijfeld kom ik er hier nog eens op terug.
Dawkins richt zijn pijlen met name op het geloofsbesef in de Verenigde Staten. 'Het is uitzonderlijk', zegt hij, 'dat zo'n modern land nog zo gelovig is'. En ik parafraseer hem, want ik heb de Engelstalige editie te leen.
Karen Armstrong heeft veel aandacht besteed aan het Amerikaans fundamentalisme in De Strijd om God. Prachtboek. Amerika is gegrondvest op religieuze randgroeperingen die voor vervolging zijn gevlucht naar de nieuwe wereld. Het recht op vrijheid van godsdienst heeft enorm gewicht in Amerika omdat in het collectieve geheugen ligt opgesloten dat het ergens anders niet zo vanzelfsprekend is. Daar voegt Armstrong wel aan toe dat de macht van de evangelicals in Amerika pas zijn opmars is begonnen in het interbellum en dat zij zich echt pas konden gaan gelden vanaf de jaren zeventig. Zo bezien is de controle van de fanatici pas jong en niet vanzelfsprekend voor Amerika. Een historische kanttekening die ik bij Dawkins niet zie. Als ik hem goed begrijp, staat het water de VS aan de lippen.
Een mooi voorbeeld van de heiligheid van de vrijheid van godsdienst zag ik bij Oprah. Meerdere afleveringen van de talkshow waren gewijd aan de FLDS van Warren Jeffs. Een afsplitsing van de Mormoonse kerk. Ik stuitte driemaal op een aflevering over dat onderwerp. Misschien zijn er ook maar drie afleveringen over dat onderwerp geweest. In ieder geval verrot toevallig kwam ik drie keer dat ik langs Oprah zapte (en dat doe ik toch niet vaak) bij de FLDS uit.
In alledrie de afleveringen werden vrouwen en meisjes van de FLDS geïnterviewd. Het was glashelder dat de woorden van de vrouwen te mooi waren en meerdere meisjes gaven zulke kromme antwoorden dat je het in eenvoudig Nederlands gewoon liegen mag noemen. Ik verwachtte dus dat Oprah in de studio dit liegen nog wel even uit de doeken zou doen voor de volgzame minder intelligente Oprah-kijker. Ik had namelijk dringend behoefte aan bevestiging van mijn vermoeden. Het tegengestelde gebeurde! Oprah herhaalde wat alle vrouwen en meisjes zeiden: dat het een prettig leven was, dat de dames er zelf(!) voor hadden gekozen en dat niemand hen in hun levenswijze mocht beknotten. Krijg nou de tering! Of moet ik gewoon erkennen dat driekwart eeuw vrouwenbeweging mij verpest hebben of zo?
Abonneren op:
Posts (Atom)