Wicca

Het boek Heks van Susan Smit is een aanrader. Het is geen hoogdravend boek. Het is zelfs een beetje 'Libelle' qua stijl, maar Susan is een aimabel mens en de godsdienst die ze onderzoekt komt naar voren als een postmodern, bijna feministisch manifest.

Dat is Wicca, zoals hekserij in een mooier woord is gevat, in breder perspectief niet, maar Susans boek is de beste introductie tot Wicca die ik iemand kan adviseren. Ik heb er lang aan zitten twijfelen of ik hier nu een korte uitleg zou geven over wat Wicca volgens mij is. De tekst ligt er zelfs voor klaar. Maar volgens mij is het niet Tao, want ik heb aan de tekst geschaafd tot en met en nog ben ik er niet tevreden over. Eigenlijk het enige punt dat ik vooral graag hier wil hebben staan en het enige punt dat wat mij betreft tegen Wicca spreekt, is de pretentie dat het af zou stammen van de eeuwenoude Germaanse en Keltische riten. Dat is gelogen. Wicca is in het midden van de twintigste eeuw ontwikkeld op een basis van het in de negentiende eeuw zo populaire spiritisme. Zelf is Wicca niet echt spirtistisch, maar het leent zich goed voor een combinatie ermee. Volgens één van de voormannen van Wicca heeft hij het geleerd van een vrouw die de traditie, tegen alle christelijke verdrukking in, heeft doorgegeven gekregen van alle eerdere generatie tot aan de druïden in de vroege middeleeuwen aan toe. Meerdere geleerden (en het lijkt me geweldig om van die studie je leven te kunnen maken) hebben verklaard dat ze geen enkel bewijs hebben gevonden dat de oude Germaanse en Keltische riten doorgegeven zijn sinds de kerstening van Europa.

Veel Wiccans noemen hun godsdienst desondanks 'de oude religie' en dat doet voor mij afbreuk aan hun verhaal. In geschiedvervalsing geloven komt in alle religies voor, maar wat mij betreft is dat één van de eerste aspecten van religie waar je maar beter zo veel mogelijk kennis van op kunt doen. Wie zijn kerkgeschiedenis niet kent, is vatbaar voor nonsens als antisemitisme (de joden hebben Jezus vermoord), vrouwenhaat (Eva heeft Adam verraden), racisme (Sem is vervloekt door Jahweh en dus zijn alle negers dat) en superioriteitswaan (dat het panarabische rijk zo'n expansie vertoonde na het jaar 700 is bewijs dat de islam het enige ware geloof is). Nog een mooi voorbeeld daarvan: de Dalai Lama, die ik gisteren op tv zag beweren dat de oorspronkelijke religie van Europa de judeo-christelijke traditie is en dat Europanen het beste deze traditie aan kunnen hangen. Dat is geschiedvervalsing. Over wat voor ongelooflijke lul de Dalai Lama wat mij betreft is, schrijf ik van harte binnenkort nog eens.

Het lijkt onderhevig te zijn aan een trend die ik veronderstel, dat ook het grootste Wicca-forum in Nederlandstalig gebied een stuk minder actief is geworden. Een aantal jaar geleden kwam ik er geregeld en las van aanhangers over religieuze stromingen als Asatru of het gebruiken van de energie van de seizoenswisselingen. In de christelijke traditie wordt daar gemakkelijk geringschattend over gedaan, maar het was een verrijking om wegwijs te worden gemaakt door mensen voor wie dit heilige materie is. Het Wicca forum had ook opvallend minder vetes te beslechten dan fora als het katholieke Rorate of het evangelische Credible. Ik heb sympathie voor wiccans, ook al hang ik hun denkbeelden niet aan.

Wicca wordt gerangschikt onder de 'Nieuwe Spiritualiteit' of ook wel New Age of ook wel 'ietsisme'.  New age is dermate gecorrumpeerd sinds de jaren zestig dat het niet complimenteus is om daarmee in verband gebracht te worden. Ook ietsisme is zo'n term. Enerzijds omdat het van zichzelf al lullig klinkt. We maken ons er met een jantje-van-leiden vanaf door 'Het' maar 'Iets' te noemen en verder praten we er niet meer over. Ook niet-gelovigen (de meest fascinerende mensen die er zijn) veroordelen juist ietsisten nog eerder dan dat ze dat doen bij gelovigen binnen één van de grotere tradities. Een ietsist heeft dankzij het samenraapsel van alle 'nieuwe spiritualiteit' geen eigen hokje. En dat gebrek aan een hokje wordt de ietsist zelf kwalijk genomen. Hij zou gewoon eens het lef moeten hebben om te kiezen.

Het voordeel van de 'nieuwe spiritualiteit' (ja, eigenlijk ook een yuck-woord) is dat er geen geijkte geloofsregels zijn. De één maakt zowel homeopathie als magnetisme onderdeel van zijn religie. De ander gelooft in de verklaringen van een medium, maar niet dat de natuur een ziel heeft. Aan een bepaalde maatstaf moeten voldoen is er dan ook niet bij.

Bij mijn eigen generatie begint de opkomst van afkeer van ietsisme juist weer. De vorige generaties ontkerkelijkten en hadden een onderhandelingshuishouden waarin de mening van de kinderen telde en waarden ter discussie stonden. Binnen mijn generatie komt het vaker voor dat daar juist tegen geageerd wordt. Het schijnt zo te zijn dat mensen van mijn leeftijd juist weer een traditionelere gezinssituatie willen en dat veel mensen van mijn leeftijd al deze keuzemogelijkheden en vrijheden net even te veel van het goede vinden. Het is eng steeds te kunnen kiezen. Evangelische kerken, conservatief christendom en de islam krijgen meer bekeerlingen onder de Nederlandse jeugd. Volgens oudere conservatieven is dat, uiteraard, omdat hun gedachtengoed krachtig, helder en goed is. Volgens mij is het angst. Ik ken een klein deel van deze bekeerlingen en ze schijten spreekwoordelijk zeven kleuren elke dag. De bangste mensen die ik ken, zijn de mensen die zich aangesloten hebben bij bewegingen die precies hebben vastliggen 'hoe het hoort'.

Geef mij maar de wiccans. Hun geloof gaat niet verder dan wat ze zelf kunnen bedenken en erg doordacht is het daardoor vaak niet, maar angst, remming, onderdrukking en afstoting, dat heb ik hen nog niet aan de dag zien leggen.