Eerst het belangrijkste: over seksueel misbruik kun je niet achteloos spreken. Deze blogpost is niet bedoeld om een verklaring te vinden voor misbruik of om het op enige wijze goed te praten. Seksueel misbruik is een misdaad en de misbruiker is een misdadiger.
Het schandaal van seksueel misbruik in de katholieke kerk loopt al meer dan 15 jaar. Dat tijdsbestek wil misschien nog voor verbazing zorgen bij sommigen, het lijkt zo vers nu er een nieuw schandaal boven is gekomen in Duitsland en Nederland, maar de eerste fase van dit drama vond ongeveer 15 jaar geleden plaats in de Verenigde Staten en Ierland. Niet dat het toen geheel als verrassing kwam, want eigenlijk is het binnen de katholieke kerk een publiek geheim dat er priesters zijn die hun handen niet kunnen thuishouden. Er deden als sinds jaar en dag grappen de ronde over pedo-priesters. In de jaren 80 mocht, dit even als voorbeeld, ook mijn broer van mijn ouders geen misdienaar worden omdat de plaatselijke priester erom bekend stond zijn handen niet thuis te kunnen houden. Dat was waarschijnlijk een reputatie op basis van verhalen en niet op basis van hard bewijs, want een zaak is er nooit van gemaakt. Maar ik herinner me nog heel goed hoe mijn ouders daarmee omgingen alsof het een fact of life is dat er onder priesters een aandeel pedofielen is. En zo heb ik dat tijdens mijn jeugd overal in katholieke kringen ervaren. We weten dat er pedofilie is onder priesters. En geheel in stijl met de katholieke traditie: als je er geen ruchtbaarheid aan geeft, leef je en laat je leven. Zo was dat ook altijd met homoseksuelen, met echtbrekers, met condoomgebruikers en met katholieken die er eigenlijk geen barst meer van geloven. Houdt alles onder de pet en iedereen kan in relatieve vrijheid gewoon door met zijn leven. Dat vind ik nu echt het meest katholiek aan de katholieken. We hebben een leer, maar we hebben geheel daarnaast ook nog eens de praktijk. Niets is strikt.
Via Twitter kwam ik deze blogpost van Beautiful Blues tegen. In deze post haalt hij/zij het opvallende feit aan dat de meeste aanklachten van misbruik gaan over feiten gepleegd in de jaren 1960 en 1970. Beautiful Blues constateert dat in dat vrije tijdperk seksuele activiteiten met kinderen sowieso weinig werden afgewezen. De NVSH, Brongersma, verschillende politieke partijen, new age bewegingen en leefgroepen zagen positieve ontwikkeling van het jonge individu als kinderen door volwassenen werden begeleid in beleving van hun seksualiteit (ja, die woorden kies ik bewust omdat ze zo seventies zijn). De religieuzen van die jaren kregen die klap van de molen mee en dus was er een vrijbrief voor seksuele handelingen door religieuzen, zo stelt Beautiful Blues. Religieuzen, voor wie het zich afvraagt, dat zijn die mensen die een gelofte hebben afgelegd. Gelovigen die er niet hun beroep van hebben gemaakt noemen we leken.
Ik kan niet beoordelen of Beautiful Blues hier een terecht punt maakt, maar in ieder geval maakt hij/zij een hele goeie. Het is waar dat in die jaren pedofilie niet strikt werd veroordeeld. Het is ook waar dat religieuzen in die tijd ook vrijer werden. Nonnen legden hun habijt af, priesters gingen zich ook kleden als doorsnee mensen en veel religieuzen vonden het een verrijking om oosterse meditatie en rituelen uit andere religies te integreren in de christelijke traditie. Over afgoderij werd niet gerept.
Maar bij mij piept nog wel een stem dat dit niet het hele verhaal is. Je kunt niet beweren dat men vóór de sixties slechts religieuzen had die afstand hielden. Je kunt niet beweren dat men in de jaren 1930 of 1910 niet aan de pik gezeten werd. Er zijn genoeg feiten bekend van misbruik in de kerk in de eerste helft van de 20e eeuw. Daar zijn flink wat boeken over geschreven. De cultuur van 'er zijn nu eenmaal pedo's in de kerk' is niet van de laatste veertig jaar.
Dat de aanklachten tijdens het nu spelende schandaal vooral uit het tijdperk 60-70 stammen, zal deels te maken hebben met de kleinere schroom om aan kinderen te zitten, maar deels ook met de misbruikten zelf. Wie toen kind was en nu volwassen is heeft, cultureel ingegeven, meer neiging en meer ervaring met recht halen waar hij meent recht verdiend te hebben. Ik ken mensen die opgegroeid zijn in de jaren 1940 en 1950 en bij hen heerst meer de toon van 'het is zo lang geleden' en 'het oprakelen helpt niemand'. Dat er geen seksueel misbruik is gemeld uit jaren voor 1960, betekent niet dat het er niet was.
Veel niet-kerkelijke mensen wijten het seksueel misbruik in de kerk aan het bestaan van het celibaat. Het is bijvoorbeeld opvallend dat in protestantse kerken, waar het celibaat geen regel is, de hoeveelheid misbruik kleiner is. Ik heb in het verleden op verschillende fora op deze stelling gereageerd. Omdat die reactie niet makkelijk terug te vinden is (en van één forum wil ik jullie lezing helemaal niet aan doen) is mijn eerste reden om deze post te schrijven het idee geweest dat ik het hier beter nog even neer kan zetten.
Het celibaat geeft bij gezond seksueel-actieve mensen de indruk een frustratie te zijn. Zij kunnen zich veelal niet voorstellen dat je vrijwillig van een seksleven af ziet. Waarom je dat zou willen doen en wat je er dan in hemelsnaam voor terug krijgt, ga ik hier in deze post niet uit zitten splitsen, uit vrees voor een belachelijke lengte van het verhaal. Waar ik naartoe wil is de conclusie van velen dat je van het celibaat immoreel geil wordt en dan aan het eerste de beste naïeve object je lusten opdringt. De zaak ligt niet zo simpel.
Heterofilie, homofilie en pedofilie zijn heel natuurlijke verschijnselen. Met het verschil dat pedofilie een natuurlijk verschijnsel is dat veelal slachtoffers zal veroorzaken. De kerk is deze opvatting niet met me eens, maar de wetenschap is dat wel. Heteroseksualiteit, homoseksualiteit en pedoseksualiteit zijn veel voorkomende menselijke voorkeuren. Moreel is pedofilie wel laakbaar omdat kinderen over het algemeen niet gediend zijn van pedo's.
In katholieke kringen in de afgelopen eeuwen had je twee toekomstperspectieven: een gewoon leven met een baan en vanzelfsprekend een traditioneel gezinsleven of een kerkelijk leven met een celibaat. Wie single bleef, werd met argusogen bekeken. Waarom was diegene alleen? Had je geld, dan kon je het je veroorloven om excentriek te zijn. Was je een doorsnee-man dan werd je in de gaten gehouden. Was je pedofiel dan had je, net als nu, een acceptatieprobleem in je omgeving. Om de verdenking niet te voeden vonden vele pedo's een veilig onderkomen in een kerkelijke functie. Het celibaat maakte van hen geen pedo's. Ze waren het al. Dat de kerk deze mensen niet weerde heeft, volgens mij, voor een belangrijk deel juist te maken met de naïeve opstelling van de katholieke kerk ten opzichte van de menselijke seksualiteit. Wie zich zelf zo ver mogelijk van seksualiteit afhoudt, heeft geen weet van het gebrek aan afstand dat een ander daartoe heeft. Zoals ik geen weet heb van de behoeften van een roker. Eventjes een wel heel simpel voorbeeld. Daarin heeft de kerk wel (opnieuw) een kapitale fout gemaakt. Je ziet dat in praktijk bij al die overplaatsingen die de kerk heeft gedaan van pedofiele priesters naar nieuwe parochies. Geen flauw benul dat de pedo daar weer in onderbroeken gaat graaien. Totaal naïef. Beautiful Blues beweert dat de kerk zelf ertegen was, maar de maatschappij niet. Ik heb geen aanknopingspunten te denken dat de kerk zich verzet heeft tegen pedoseksueel gedrag onder religieuzen. Welk verzet uit zich in constante overplaatsing van een pedo naar een verse groep kinderen? Dat is gewoon geen weet hebben van wat pedofilie inhoudt.
Het einde van dit schandaal is nog lang niet in zicht. Niet dat het zal leiden tot de ondergang van de kerk. Men gelooft het sterkst in het meest ongelooflijke en dus geloven katholieken sterk in het vinden van heil bij een instituut dat elke heiligheid besmet met haar zo menselijke maar immorele handelen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten