Jezus is projectie

Nee, ik zweer het: dit zal mijn laatste post zijn over Jezus. Ik moet nog even één punt aanstippen en dan ben ik klaar met de door onze collectieve emotie tot stand gebrachte heiland.

"Jezus was een echte rebel", zei Jan Wolkers in een interview door Ciska Dresselhuys. "De eerste die tegen de gevestigde orde in opstand kwam."
"Jezus was de eerste feminist", zegt Jane Fonda in een interview door Antonio Monda. Nu kwam Jezus (in ieder geval boek-Jezus) wel in opstand, maar maakt elke vorm van opstand de opstandige een rebel?
En waar dat feminisme er bij Jezus in zou zitten, daar heb ik echt geen idee van. Zijn eis dat een man bij het scheiden van zijn vrouw een scheidbrief aan haar af zou geven, verbeterde de rechtspositie van de vrouw, maar of hij over het geheel genomen verbetering van de positie van vrouwen wilde, kan ik nergens achterhalen.

Jezus heeft veel gemeen met andere religieuze kopstukken. De populaire boeken die opvallend gemakkelijk parallellen weten te leggen tussen Jezus en Boeddha, of Lao Zi, of Rabbi Hillel, of Mohammad, of Krishna, bewijzen dat de centrale vragen heel eensluidend antwoord krijgen. En dan vooral de vraag 'hoe doe ik het juist?' met het bij allen luidende antwoord: 'wat jij niet wilt dat jou geschiedt...'

Zoals over de Boeddha, Krishna, Lao Zi en Mohammad twijfels zijn of ze wel echt bestaan hebben, zo zijn die er ook over Jezus (ik ben geen origineel denker, ik voel alleen zo af en toe aan mijn water dat iets wel heel goed mogelijk is). Het zijn schimmige personages en een deel van hun succes komt van het gemak waarmee hen een etiket opgeplakt kan worden. Omdat hun identiteit niet vastligt, krijgen ze van de individuele volgeling een identiteit die de volgeling op dat moment nodig heeft. Wolkers heeft het nodig dat Jezus een rebel was. Want non-conformisme is voor Wolkers belangrijk. Fonda heeft het nodig dat Jezus een feminist was. Fonda heeft op latere leeftijd haar rechten geclaimd en wil ze ook voor andere vrouwen.

Toen ik christelijk was, vond ik Jezus een hufter. Want ik gedij op de interpretatie dat de wereld sarcastisch is; een vuile grijns toont als we ons tegen de grillen stoten. Overigens vind ik Jezus nog steeds een lul, maar dat komt omdat ik nog steeds op sarcasme leef, terwijl ik het christendom niet meer aanhang. Ik kende jongeren voor wie Jezus een warme vriend was (dat is het laatste wat in mijn hoofd op zou komen). Ex-verslaafden voor wie Jezus een buddy was en zwaargelovigen voor wie Jezus een wreker was. Dit geldt net zo goed voor de Boeddha: een goedzak, een venijnige grapjas, een onverschillige of de drager van je last wanneer de weg te zwaar is. We maken van deze mythische figuren wat we nodig hebben. Zoals we dat ook doen met God. Het helpt ons, het is niet tegen te gaan, dus waarom zouden we het bestrijden?

Het enige wel kwalijke is afkomstig van de projecterenden die een monocultuur willen. Zij zeggen dat alleen hun beeld klopt en zijn bereid ver te gaan om je van hun beeld te overtuigen. Maar als er iets zeker is dan is dat dat hun Jezus, die van mij en die van de anderen, die projecties van ons, die Jezus, in ieder geval nooit bestaan heeft. Daar zijn we echt zeker van. We kunnen alleen dat fundamenteel aanhouden.