15 augustus 2010

Mijn broeders hoeder


Gelukkig kun je je vrienden kiezen. En gelukkig kun je je familie niet kiezen. Ik zou van de mijne allang afscheid hebben genomen en als gevolg daarvan nooit zo geïntrigeerd kunnen raken als ik nu ben. Ik heb een grote familie. Mijn moeder heeft zeven broers en zussen. Mijn vader heeft er negen. Op een enkele uitzondering na hebben al die broers en zussen zich ook weer voortgeplant. Als het niet zo onbeschaafd was zou ik een blog bij kunnen houden over mijn familie met al hun verwikkelingen en hun excentrieke trekjes. Niet dat ik de illusie heb de enige te zijn met vreemde familieleden.

Op dit moment is mijn vader furieus. Op zijn familie. Dat komt hoogst zelden voor. Van ons gezin is hij degene die het beste met zijn familie overweg kan. Een tante van mij is ongeneeslijk ziek. Omdat haar privacy meer waard is dan dit tekstje beperk ik me wat haar situatie betreft tot een uitdrukking: mijn tante doet een Sylvia Millecam. De eerste jaren van haar ziekte - als ik het me goed herinner is nu zo'n vier jaar bekend wat ze heeft - maakte ze er al geen geheim van dat ze op eigenzinnige wijze met haar situatie omging en daar zijn maar spaarzaam tegenreacties op geweest. Inmiddels is ze ernstig achteruit gegaan en lijdt het tot dramatische situaties. Allereerst is het zichtbaar en voel je medelijden of soms zelfs plaatsvervangende schaamte, daarnaast is het uiteraard onderwerp van gesprek en hebben tegenstrijdige signalen van haar kant geleid tot hulpweigering door anderen.

Zo omschreven klinkt het negatief vanuit mijn perspectief, laat ik daarom verduidelijken dat ik in deze situatie een relatieve buitenstaander ben. Ik heb mijn tante in de afgelopen vier jaar twee keer gezien en hoewel ik schrok van haar uiterlijk heb ik geen positie gehad om iets anders te bespreken dan gezellige keuvelonderwerpen. Ik ben niet degene die lijdt onder haar achteruitgang. Ze heeft wel een man, een moeder en haar broers en zussen, voor zover zij betrokken zijn bij haar situatie. Ik ken de exacte meningen niet, maar wat ik hoor klinkt naar verdriet en verbazing.

Het zit in mijn vaders karakter om hulp te geven als er om gevraagd wordt. Hij is zodoende betrokkene geworden. Hij merkt de staat van haar gezondheid en ziet wat ze nog wel kan en wat ze inmiddels niet meer kan. Dat alleen al doet hem zeer. Het wordt nog versterkt door het verdriet dat mijn oma bij hem ontlaadt. Mijn vader is fanatiek lezer van skepsis.nl, Simon Rozendaal en alles wat hij te pakken kan krijgen over voeding. Hij heeft mijn tante meermaals verteld over wat hij heeft gelezen en hij heeft in de wandelgangen met artsen gesproken over de algemene loop van de ziekte die ze heeft en de mogelijkheden die er zijn. Het is voor hem niet te begrijpen dat ze een andere weg kiest.

Onder mijn andere ooms en tantes leeft ook spanning en ondertussen heeft een aantal van hen gezegd niet meer elke minuut voor haar klaar te (kunnen) staan. Ik kan me herinneren dat er eerder een felle discussie heeft gewoed met mijn tante, voor zover ze er aan deel kon nemen, maar deze zomer is het weer raak. Mijn vader heeft haar een brief geschreven met het dringende verzoek naar een reguliere arts te gaan en met de geruststellende mededeling dat er iets aan haar conditie te doen is. Dat ze zich beter zal voelen. Mijn tante reageerde verbolgen. Het is haar keuze en die zou haar gelaten moeten worden. Ze hebben elkaar over de telefoon gesproken en dat moet een heftig gesprek zijn geweest want mijn vader is er nog steeds van onder de indruk. In de spanning van het moment heeft mijn vader zijn broers en zussen bij de discussie betrokken en hen een kopie gestuurd van de brief. De reacties waren niet zoals hij verwachtte. Door mijn vader samengevat luidden ze: "wij zijn liberaal en ze volgt haar eigen keuze."  Dat mijn vader bakzeil haalde was natuurlijk al niet leuk, maar de uitleg was voor hem onbegrijpelijk en dat merkte ik toen hij zijn verhaal bij mij deed.

We komen, zoals jullie weten, uit een katholieke omgeving. Mijn moeder is ietwat traditioneler opgevoed en hoewel ze het zelf niet echt door schijnt te hebben is ze ook wat ritualistischer en in mijn ogen traditioneler katholiek. Ik hou zielsveel van haar. Ze is mijn grote voorbeeld. Mijn vaders ouders, mijn opa en oma uiteraard, waren wat rebelser en hun gezin is meer geseculariseerd dan dat van mijn moeders kant. Het zijn succesvolle mensen en hoewel ik ze amusant eigenaardig vind, erken ik ook direct dat ze moreel gewoon deugen. Hun liberale standpunt begrijp ik dan ook. Mijn vader is ook geen kerkelijk mens maar ik omschrijf hem dubbel en dwars als een AMB-er. Daar ben ik mee opgegroeid en zodoende raakte ik uiteraard vrijzinnig katholiek. De kritiek op de voormalige AMB glijdt dan ook van me af als snot van een kluisdeur. Ik kom uit een AMB-nest.

"Ja, líberaaal", snoof mijn vader in ons gesprek, "wordt dat er bij gesleept!" In zijn ogen is dit geen kwestie van verschil in filosofie. Mijn vaders loopbaan speelde zich af in de hulpverlening en hij was heel erg goed in zijn werk. Hij beschouwt zichzelf ook als liberaal, maar het komt in zijn moreel kader gewoon niet voor dat iemand het recht heeft zichzelf te gronde te richten. Zou hij dat wel gedacht hebben dan zou hij zijn werk niet hebben kunnen doen. Als je Genesis 4 aan mijn vader zou voorleggen dan zou hij de bijbeltekst weg hebben geschoven. Oud boek, niet relevant voor de discussie, en diskwalificerend, maar toen hij mij zijn verhaal vertelde was dat wel wat ik dacht: mijn vader is zijn broeders hoeder en geen enkele discussie had hem daar vanaf kunnen brengen omdat die houding in zijn systeem zit.

Het standpunt van mijn ooms en tantes is gerechtvaardigd. Mijn tante dient zelf te kunnen beslissen over haar leven. Mijn ooms en tantes houden van mijn tante en tonen haar dat door haar beslissing te respecteren. Mijn vader houdt van mijn tante en toont dat door de wil haar situatie te verbeteren. Mijn tante wijst het af en dat neemt mijn vaders vrees niet weg.

Ik heb naderhand gepeinsd over dat 'mijn broeders hoeder'. Ieder het recht geven zijn eigen leven in te richten is iemand de meest volledig mogelijke vrijheid gunnen en dus ethisch goed. Maar is het, vanuit een ander oogpunt bekeken, niet vaak zo dat mensen de volledige kennis niet hebben om een juiste beslissing te nemen? Hoe kan mijn tante in haar situatie alle voors en tegens hebben beoordeeld? Hoe weten wij de voors en tegens van reguliere versus alternatieve geneeskunde? Vroeger, in discussies over bijvoorbeeld euthanasie, verdedigde ik het kerkelijke standpunt dat de mens niet ten volle kan weten wat het beste is voor hem. Met het ultieme bewijs dat we voortdurend in dezelfde vallen trappen. Dat standpunt verdween toen ik het christendom vaarwel zei. Boven de mens geen hogere macht die onze beslissingen voor ons kan nemen, tenzij je de Tao heel strikt zou kunnen volgen, maar de Tao is zo duidelijk niet in zijn signalen. Nu, inmiddels, denk ik er weer over na. Er is geen hogere macht waar we ons op kunnen verlaten, maar dat neemt niet weg dat onze beslissingen gemankeerd zijn.
Groot respect voor mijn vaders niet aflatende zorg.

4 opmerkingen:

Marjon zei

Misschien ben ik te cynisch, maar ik vind de reactie van jouw ooms en tantes helemaal niet gerechtvaardigd. Van wat ik zo lees, staat jouw vader altijd klaar voor zijn zus. En probeert hij haar te overtuigen van iets waarvan zeker is dat ze zich beter zal voelen dan nu. Jouw ooms en tantes hebben aangegeven dat ze niet meer voor haar willen zorgen en "haar keus te respecteren". De weg van de minste weerstand. Lekker makkelijk. Herinnert me aan een akkefietje in mijn familie en ik word al weer helemaal pissig als ik eraan denk.

Qaboos zei

Ik waardeer je reactie zeer, want ik peins me hier suf over. Het is waar dat iemand zelfbeschikking heeft over zijn eigen leven en lichaam en als je via alternatieve weg weliswaar pijn lijdt maar achter je eigen keuze blijft staan, dan is dat je goed recht.

Mijn vader heeft de garantie van de artsen dat mijn tante over een jaar zeer ernstig ziek zal zijn en op geen enkele wijze meer iets voor zichzelf zal kunnen doen. Naar verwachting is ze er over twee jaar niet meer. Daarnaast heeft hij van die artsen de garantie dat ze met medicijnen even oud zal worden als ze kerngezond zou zijn geworden.
Die garantie speelt natuurlijk mee.

Mijn tante is op geen enkele wijze rationeel met haar lot bezig en dat maakt dat je eerder vóór haar wilt beslissen dan je in andere gevallen zou doen. Gevallen waarin iemand keuzes maakt op basis van kennis ipv. emotie.

Ik ben weliswaar een buitenstaander maar ik ben hartstikke bevooroordeeld. Het is mijn vader en ik weet precies hoe goed zijn zorg bedoeld is.

Je hebt volgens mij hartstikke gelijk dat het voor een belangrijk deel het kiezen van de makkelijke weg is door mijn ooms en tantes. Goeie aanvulling. Ze worden wel geruggesteund door de heersende mening dat een volwassen mens zelf beslist. Mijn zieke tante heeft de reguliere geneeskunde niet eens in overweging genomen. Ze wil niet ziek zijn, wil het niet erkennen en alleen zieke mensen hebben een dokter nodig. Zij dus niet.

Ik heb bakken met tragische voorbeelden van mijn vader gekregen over hoe ze nu omgaat met haar situatie en het is te privacygevoelig om ze hier neer te zetten, maar bij mij heeft het ertoe geleid dat ik ook denk: over twee jaar is het over. Laat haar maar in haar sop gaarkoken. Gelukkig heeft mijn vader meer hart voor de zaak dan ik.

Anoniem zei

Wow, heftig. Ik sta aan de kant van je vader (en de ratio) om je tante aan reguliere zorg te helpen, ookal wil ze het niet. Kan ze op dit moment wel inschatten wat goed voor haar is?

Misschien is het vergelijkbaar met een (ongezonde) verslaving: het is niet goed (ratio), maar het voelt wel goed want je bent verslaafd. De verslaafde zit in een ontkenningsfase en kan niet voor zichzelf inschatten dat het beter is te stoppen, zit misschien zo vast in de huidige situatie. Verslaafden geven vaak jaren later toe dat stoppen het beste is geweest.

Dus de wijsheid komt misschien wel achteraf en heb je net iemand nodig die je in de goede richting stuurt die je zelf niet ziet of wilt zien.

Tot slot totaal ongenuanceerd en met geen kennis van zaken, dus bitch-slap als ik ouwehoer: je tante heeft twee problemen, 1. haar ziekte en 2. de ontkenning dat ze iets mankeert en er mee 'dealt'.

~Dacobus

Qaboos zei

Klopt. Ze ontkent dat ze iets mankeert en is waarschijnlijk angstiger voor een reguliere therapie dan voor de wissewasjes in het alternatieve circuit.

Ze zou al rijkelijk laat zijn als ze nu wel medicijnen in zou gaan nemen, maar over een jaar is ze echt te laat. Ik weet niet of ze dan 'had ik maar' zal zeggen of ze zich dan neerlegt bij waar ze onbewust altijd op heeft aan gestuurd.