Jezusbeeld

Eugen Drewermann is uit zijn ambt ontheven. Dat betekent in de katholieke kerk dat je geen priesterlijke taken meer uit mag voeren. Alleen al daarom is Drewermann in mijn ogen goed bezig. De meerderheid van de uit het ambt onthevenen hebben een breder perspectief dan de kerk zelf. De enige uitzondering die ik ken zijn de gasten rond Lefebvre.
Hans Küng is ook uit het ambt ontheven en ik lees Küngs kritiek ontzettend graag. Drewermann is naast theoloog ook psycholoog en dat maakt dat zijn boeken eerder gaan over de gelovige mens dan over God. Drewermann wordt daarom graag gelezen door mensen die religie een moreel goede praktijk vinden, maar wel een volledig menselijke praktijk.

Ik leende van de bibliotheek Drewermanns boek Jezus van Nazareth. Het boek spreekt me aan omdat het gaat over de drang van mensen om oorlog te voeren en de botsing daarvan met de menselijke drang om zo ethisch mogelijk te handelen. Dit dan in connectie met het levensverhaal van Christus. Uiteindelijk heb ik het boek na het lezen van drie hoofdstukken teruggebracht naar de bieb. Primair vanwege een praktische reden: ik dacht na over de vraag hoeveel zware boeken ik mee ging nemen op vakantie. En de zware boeken over taoïsme hebben gewonnen. Want in taoïsme geloof ik meer dan in het christendom. Jezus van Nazareth haal ik vast nog eens een keertje op.
Dat Eugen het onderspit delfde, kwam eigenlijk door één passage in het boek. De eerste hoofdstukken gaan over opstand en rebellie en ergens halverwege zegt Drewermann wat ik al zo vaak heb gehoord en waar ik het helemaal niet mee eens ben: Jezus Christus was de grootste rebel ooit.

Ik ken de evangeliën op hoofdlijnen en ik laat de wonderdaden met groot plezier buiten beschouwing, maar Jezus' menselijke acties roepen bij mij geen bijzondere bewondering op. Zijn discussie met Farizeeërs, zijn halfslachtig pacifisme, zijn naastenliefde. Het bestond allemaal al en het is sindsdien door betere acties van anderen zwaar gedevalueerd. Wij zijn door de wol geverfd. Hoe vaak lezen of horen we geen nieuwsberichten over mensen die hun leven opofferen voor dat van anderen. Jezus had het voor zichzelf verpest. Die Chinese gast op het Plein van de Hemelse Vrede met die tanks, die offerde zich wel echt op. Om maar even een voorbeeld te noemen. Jezus is al als rebel gepwnd door een Chinees met plastic tasjes.

De schuld voor deze conclusie van mij ligt, volgens mij, deels bij het Leben Jesu Forschung. Ik ben groot fan van het Leben Jesu Forschung, ook al is het sinds een aantal decennia hartstikke uit. Albert Schweitzer (en hoe lang is die niet al dood?) kapte het af met het oordeel dat al het onderzoek naar het werkelijke leven van Jezus afbreuk doet aan de mythische Jezus. En dat is natuurlijk ook zo. De wonderverhalen, de gelijkenis van Jezus' belevenissen met passages uit veel oudere verhalen uit andere culturen (jatwerk), de daden van Jezus' die binnen die samenleving van toen erg vernieuwend waren, maar bij ons min of meer alledaags zijn of zelfs ouderwets. Als dat allemaal in je achterhoofd blijft zitten, blijft er van die zeer bijzondere persoon weinig over.
Misschien vindt Drewermann het wel de allerhoogste vorm van rebellie om te sterven voor de mensheid. Maar adepten van het Leben Jesu Forschung halen hun schouders erbij op. Jezus, aannemend dat hij conform de biografische elementen geleefd heeft, is vermoedelijk geëxecuteerd omdat hij een zijn hand overspeelde met zijn grote bek. Daar is later rondom bedacht dat de moord moest gebeuren om al onze zonden weg te wassen.

Omdat zoveel mensen Jezus zoveel toedichten had ik mezelf een paar jaar geleden tot taak gesteld om zoveel mogelijk overtuigende literatuur te vinden met uitleg over hoe Jezus die heldenstatus op zijn eigen merites heeft verdiend. Daarin heb ik wel een beetje gesmokkeld, want ik concludeerde dat ik ook Leben Jesu Forschung kon gebruiken om die heldenstatus gefundeerd te zien. Onbewust zal ik het eigenlijk op mijn boekenlijst hebben gezet als verfrissing. Ik heb aardig wat christologie gelezen en de onderbouwing van de mythische Jezus is prachtig. Hij doet me denken aan de mythische Shiva en ik begrijp heel goed dat zo'n ontzagwekkend mythisch figuur en de daaromheen ontwikkelde ritus dat grootse gevoel van stilte oproepen dat we op geregelde basis zo fijn vinden.

Maar lof aan het adres van de historische Jezus wekte bij mij niets anders dan ergernis. Tegenwoordig is zulk gedrag als uit de evangeliën als heldendaden worden geciteerd niet eens uitzonderlijk. Jezus werk is onderhevig aan erosie. We zijn al 2000 jaar gedrild om het na te doen en het is doodnormaal geworden.

Dat de boeddha tegenwoordig meer ontzag oproept, evenals Lao Tse en zelfs de Griekse mythische personen, is dan ook verklaarbaar. Ze doen zo anders dan wij.

Waarom heb ik dan toch de moeite gedaan om meer ontzag te krijgen voor Jezus? En waarom schrijf ik er meer dan twee jaar later dit stukje over, of lees ik als poging Drewermann, die ik hoog heb zitten en van wie ik dus verwachtte dat hij me kon overtuigen. Het is heel kleinzielig, maar ik voel me zo'n koekkoeksjong. De rest staat halleluja-roepend of sereen glimlachend om 'hun' Christus heen en ik vind de grote man van de godsdienst eerlijk waar een lul. En het kan toch niet zijn dat de rest het mis heeft, ik moet toch simpelweg iets gemist hebben wat ik ergens alsnog kan vinden?