8 november 2009

Homofobie

Paap is lesbisch. Al haar hele leven, maar recent is ze uit de kast gekomen. Haar zoon had er moeite mee, in eerste instantie. Paap heeft begrip, vertelde me dat hij over het algemeen moeite toont bij nieuwe situaties. Hij is geen homofoob. Homofobie heb ik, levend in deze tijd en met mijn beschaafde opvoeding, altijd iets vreemds gevonden.

Op Het Forum is homofobie enige malen ter discussie gesteld. Ik herinner me dat ik destijds een link kreeg naar een onderzoek in de psychologische hoek over homofobie. Nu kan ik het helaas niet meer vinden. Het is, in mijn herinnering, de enige bron waarin helder en in rationele zin wordt betoogd over homofobie. Zo spijtig dat ik niet meer weet wat de conclusies nu precies waren.

Ik moet me dus focussen op de internetbronnen die er nu zijn, aangezien ik geen boekenstudie heb gemaakt over homofobie. De term in eerste instantie invullend in Google, krijg je forumreacties en uiteraard Wikipedia. Aangezien niet eenvoudig serieuze onderzoeken naar homofobie naar boven komen, en aangezien meerdere gerenommeerde psychologen in Elsevier hebben beweerd hun kennis te delen via Wikipedia (waarvoor ik ze zeer dankbaar ben) focus ik op Wikipedia. Er staan negen oorzaken van homofobie genoemd in de wiki. Geen van allen erg sterk. Voor het gemak som ik ze hieronder even op:

  1. De angst om zelf homoseksueel te worden
  2. De angst voor verdrongen homoseksuele componenten in de eigen persoonlijkheid (dit wordt wel autohomofobie genoemd)
  3. Onzekerheid omtrent de eigen (seksuele) identiteit
  4. Onbegrip voor alles wat anders is, resulterend in afwijzing ervan
  5. Afgunst tegenover homoseksuelen (al is moeilijk te preciseren waarop die afgunst dan gebaseerd is).
  6. Het niet normaal vinden dat 2 mensen van het zelfde geslacht een koppel kunnen zijn of zelfs kunnen trouwen. Dit kan een religieuze of culturele grondslag hebben.
  7. Het huwelijk zien als iets tussen twee mensen van een verschillend geslacht.
  8. Homoseksualiteit niet normaal vinden.
  9. Afkeer van homoseksualiteit omdat homoseksuelen geen kinderen kunnen krijgen. Dit kan zowel een persoonlijk oogmerk hebben (de teleurgestelde vader die nu nooit opa zal worden), maar ook een maatschappelijk-nationalistische (een lager geboortecijfer betekent een kleinere nationale bevolking).
1, 2 en 3 zijn eigenlijk van gelijke orde. Men is onzeker of men zelf homoseksueel is en vind de constatering eng.
4, 6, 7 en 8 zijn eigenlijk ook gewoon één en dezelfde reden: men baseert zich op normgedrag.
9 draait om biologie en economie en is daarmee eigenlijk de meest rationele reden voor homofobie. Homoseksualiteit is in de ogen van mensen van kaliber 9 'niet handig'.
5 is een vreemde eend in de bijt. Er is sprake van jaloezie, maar niemand weet waarom.

Om 1, 2 en 3 even te tackelen: het zal een klein deel van de wereldbevolking zijn die de eigen homoseksualiteit vreest omdat statistisch (als dat al klopt) maar een klein deel van de wereldbevolking homoseksueel is. Redenen 1, 2 en 3 zullen dan verhoudingsgewijs maar weinig voorkomen en dus niet het meest geldende argument kunnen zijn voor de zo breed beleden homofobie.

4, 6, 7 en 8, over het normgedrag, is een voorspelbare en begrijpelijk reactie, maar eerder een oorzaak voor mild onbegrip of irritatie dan voor de agressie die we met homofobie bestempelen. De constatering dat iets 'afwijkt', is an sich geen reden om iets te verafschuwen. Voor afschuw is meer reden noodzakelijk.

Voor 9 geldt hetzelfde. Helder, logisch, begrijpelijk, maar op zichzelf geen oorzaak van fobie.

Over 5 kan ik niks zinnigs zeggen, omdat het niet uit is gelegd.

Natuurlijk ben ik er nog niet. Jullie zouden verbaasd zijn als ik niet meer op 6 in zou gaan, want 6 behelst een stokpaardje van me: religie.

Zoals zo vaak wordt religie als een stoplap gebruik. We vinden iets niet ok, omdat we dat geloven. En dat we dat geloven is 'punt uit'. Geen verdere verklaring. Iedere theologiestudent, annex theoloog, weet stiekem en zonder het hardop uit te durven spreken, dat religieuze dogma's mensenvindingen zijn en dat er dus achter de mensenvinding altijd een mensenreden is. Wie beweert dat iets niet kan omdat, nou ja, omdat het in de Bijbel staat, bedoelt eigenlijk: ik vind dat het niet kan en ik ram je met die Bijbel op je kop omdat het algemeen geoorloofd is en ik een beetje creatief met die oude tekst ben omgegaan. Men leest namelijk altijd in de Bijbel wat men in eerste instantie zelf altijd al dacht.

Zowel in het Oude Testament als in het nieuwe staan uitspraken die als afwijzing van homoseksualiteit worden geïnterpreteerd. En dat is een magisch woord: geïnterpreteerd. In het OT staat in Leviticus een passage over afwijzing van homoseksualiteit die veelvuldig wordt aangehaald. In discussies antwoord ik dan altijd hoe typisch het is dat die uitspraak wel opgeld doet voor de christenen, maar niet de passage waarin verboden wordt om schaaldieren te eten. Laat staan varkensvlees. Als je vindt dat enig deel van Leviticus opgevolgd moet worden, waarom dan niet geheel Leviticus? Het antwoord van letterlijklezers is dan dat Leviticus opgevolgd dient te worden door een Leviet (een al lang uitgestorven Hebreeuwse priesterorde). Maar dat betekent dat niemand behalve een Leviet waarde moet hechten aan de uitspraak over homoseksualiteit...

Veel vaker wordt de Brief aan de Romeinen aangehaald. Deze wordt verondersteld te zijn geschreven door Paulus. Door doorsnee gelovigen ten minste. Theologen twijfelen aan de authenticiteit van alle brieven van Paulus. In de brief aan de Romeinen wordt het afgewezen dat mannen, die in eerste instantie hun leven hebben gedeeld met vrouwen, deze vrouwen afwijzen en inruilen voor innig of minder geliefde mannen. Biseksuelen zou je daarmee kunnen typeren. Of mensen die in eerste instantie hun homoseksualiteit in de kast hebben gestopt en tegen beter weten in met een vrouw zijn getrouwd, omdat zij niet aan hun eigen voorkeur durven beantwoorden. Leugenachtige mensen noemen we die tegenwoordig. Stiekeme homo's. 'Paulus' (bewust tussen aanhalingstekens) is er niet duidelijk over.

Een letterlijklezer antwoordt hier dan op dat Paulus toch echt bedoeld heeft wat de letterlijklezer bedoeld. Maar die letterlijklezer mag een end oprotten. Niemand van ons kan de boodschap van de boodschapper zo exact verstaan als de boodschapper zelf. Les 1 van informatiemanagement. De ontvanger van de boodschap slaat er een slag naar en is never nooit exact. De Bijbel als fundament van homofobie is bleek. Inconsistent. De Bijbel, en evenzogoed elk ander Heilig Boek, kan en mag elke willekeurige kant op geïnterpreteerd worden. Religie is een uiterst creatieve hobby.

Wie homoseksualiteit echt verboden wil hebben, zal op rationelere gronden fundament moeten zoeken dan op een Heilig Boek.

Dit wijkt af van wat ik over Wikipedia wilde zeggen. Namelijk dat geen van de negen reden ook maar enigzins klingelt alsof de klepel te vinden is. Homofobie heeft geen duidelijke reden als je op Wikipedia af moet gaan. De wiki zegt dat homofobie cultureel bepaald is. Hoe komt het dan dat in allerlei achteraf culturen in de Amazone of Papua of weet-ik-veel ook niet al te enthousiast op homoseksualiteit wordt gereageerd. Dames en heren psychologen, informeer ons beter svp!

2 opmerkingen:

Marjon zei

Voor de achterafculturen kan natuurlijk reden nr. 9 gelden. Zij zijn afhankelijker van voortplanting dan onze maatschappij. Daarnaast worden zij in hun kleine gemeenschappen minder geconfronteerd met anderszijnden, dus daar kunnen ze nogal intolerant op reageren. Wat de boer niet kent, dat neukt ie niet of zoiets.

De jaloezie zou er misschien in kunnen liggen dat mensen denken dat deze homoseksuelen dichterbij zichzelf staan dan de jaloersen, die niet per se homo hoeven wezen, maar wel een schijnbestaan leiden/lijden.

Qaboos zei

Ik begrijp wat je bedoelt. Thx voor de bijdrage. Dit snijdt hout.