Het vrijblijvend katholicisme van de jongere

Het is een al iets ouder bericht, maar ik bleef er de dag erna nog over na denken en nu heb ik gelegenheid om mijn gedachten hier eens neer te zetten. Katholiek margeblogger Observatrix ontving een brief uit het bisdom Groningen van een oudere katholiek. Deze volgde de daden van de plaatselijke bisschop met enige afschuw. Nu is het bisdom Groningen in mijn herinnering één van de actievere in Nederland. Ik heb er zelfs een theorietje over. Beneden de rivieren is het katholicisme vanzelfsprekend en daarom juist wordt er weinig actief aan gedaan. Het zal van zichzelf wel blijven, zoals het er altijd geweest is. In Groningen is het sinds tijden niet vanzelfsprekend. De katholieken daar zijn daarom actiever in het behoud ervan.
Ik herinner me bij katholieke manifestaties (Jong Katholiek, Wereldjongerendagen) altijd meer jongeren uit Groningen aanwezig te zien dan uit mijn eigen bisdom en zeker uit mijn eigen stad. Ik kwam nooit anderen tegen uit Rotterdam.

Om dit stuk goed op gang te brengen citeer ik even de voor mij belangrijkste passages uit de brief van de Groninger:
"Onlangs is er aan de lange rij werknemers van het bisdom -na de 'opbouwwerker' (volslagen onduidelijk wat deze fulltime kracht doet)- een halftime 'projectmedewerker jongeren WJD 2011' toegevoegd, en van de week ook nog een halftime 'dienstverlener diaconie', beiden modern-theologisch geschoold en afkomstig uit de buurt van Zwolle.(Vorig dekenaat van de bisschop, waar ook de kanselier, alsmede de woordvoerster, tevens hoofdredacteur van het bisdomblaadje vandaan komen). Geld genoeg blijkbaar! "
En:
"Het bisdom kost de (meest oudere) katholieke geldgevers in de parochies kapitalen, maar het geld gaat naar buitenkerkelijken, protestanten en jongeren."

Dat bezwaarlijke van 'modern-theologisch geschoold' begrijp ik niet zo. Ik heb de indruk dat de modern-theologisch geschoolden dichter bij de oudere katholieken staan in opvattingen dan bij jongere katholieken. De opleiding is traditionalistisch in liturgie en intellectualistisch (in de positieve zin van het woord) in theologie. De universitaire opleiding bedoel ik dan, want die kan ik beoordelen. Ik begreep van een kennis van mij die wereldheer is na zijn opleiding op het niet-universitaire Bovendonk, dat hij nooit de klassieke talen heeft geleerd, en net zo min Hebreeuws. Dat vind ik uiterst kwalijk. Wie kan er leunen op de schriftkennis van een priester als hij de oorspronkelijke schrifttekst niet kan lezen? Maar dat terzijde.

Belangrijkste punt in die brief was voor mij de keuze tussen investeren in het 'binnenhalen' van jongeren in de kerk of het investeren in de parochianen van wie het geld überhaupt afkomstig is. Zeer begrijpelijk dat de Groninger zich beklaagt dat aan de kerk geschonken geld niet aan die kerkgemeenschap wordt besteed maar aan de onzekere groep van gehoopte aanwas.

Kende ik in mijn eigen parochie helemaal niemand van mijn leeftijd of jonger, in het nabije Zoetermeer is een heel actieve groep jongeren. Dat verbaasde me evenzeer als het levende bisdom Groningen. Zoetermeer is exemplarisch voor een hedonistische forensenstad. Het leven ligt buiten Zoetermeer: het werk, de uitgaansgelegenheden, de sfeer, de leuke winkels. In Zoetermeer staan alleen de woonbastions. De jeugd in Zoetermeer had toen ik opgroeide ook een heel erg slechte reputatie. Grote smoelen, te lui om de dag aan te kijken, weten wat in de wereld te koop is maar het gratis willen krijgen. Door en door verwend door hun tweeverdienende ouders. Nee, een actieve katholieke jongerengroep had ik echt niet verwacht in Zoetermeer. Stiekem denk ik nog dat het geheel op het conto te schrijven is van de jongerenwerker in die samengesmolten parochie, Willien van Wieringen. Ze roeleert überhaupt, dus ik wil het met alle plezier aan haar toeschrijven, maar zeker kan ik daar niet van zijn.

Vorig jaar liep ik in Zoetermeer een nachtelijke Kruisweg mee op die Witte Donderdag. Mijn laatste bewust katholieke uiting, maar dat wist ik toen niet. De nacht was mooi georganiseerd, maar ik moet bekennen dat ik meer tijd heb besteed aan het bekijken van de tochtgangers dan aan de verschillende ceremonieën.

Ik heb de zwakte soms andermans geloof te betwijfelen. Daar kan ik niets echt van weten, maar bij bepaald geconstateerd gedrag komt die conclusie op. De meerderheid van het gezelschap toen viel me niet op door onverwacht gedrag. Ik zag oprechte belijdenis van jonge mensen die ik verder niet kende. En op die leeftijd is het juist moeilijk om voor iets eigens uit te komen. Als je ooit dolgraag simpelweg onderdeel van een groep wil zijn, dan is dat wanneer je jongvolwassen bent. Ik denk zelfs dat de nachtelijke duisternis hielp. De eigen omgeving zag niet dat deze jongeren, opnieuw in een groep geplaatst, geloof beleden.

Het is altijd een man, of in dit geval een jongen, die zich dan wil opwerpen als de leider van de groep. Dat is een natuurwet. In zijn stad, elke plek kennende waar wij naartoe trokken, met zijn bewonderende vriendin in zijn kielzog. Hij keek rond of we allemaal wel volgden, deelde attributen uit, sprak zijn deel van het passieverhaal met zijn meest plechtige stem uit en vond het van groot belang dat we hem zijn geloof zagen uiten. Hij knielde voor de gekruisigde Christus, boog zijn hoofd en legde een gepijnigde frons op zijn gezicht. Naderhand keek hij rond of we hem wel allemaal hadden gezien. Toen zijn ouders tegen de ochtend kwamen inspecteren of het allemaal wel goed was gegaan, probeerde hij ze gegeneerd de kerkdeur uit te werken.

Ja, ik zet hem hier onverdiend voor schut. Hij blijft wel parochiaan, vermoed ik. Maar volgens mij wel primair omdat hij de erkenning van zijn omgeving zo fijn vindt. Omwille van een last man standing-romantiek. Als alle strijdmakkers zijn omgemaaid of gedeserteerd, houdt hij het fort nog.
Het was zijn vriendin die de volgende ochtend, tijdens de Goede Vrijdag-viering theatraal de hamer van de Gamma door de kerk heen droeg (ze wonen overigens samen, als ik nog één keer onaangenaam mag zijn). Hij had het verticale deel van het kruis naar voren gedragen. Mindere helden van de jongerengroep droegen de andere attributen van de kruisdood. Zij zullen langzaam maar zeker vertrekken. Eerst uit de jongerengroep. Druk met studie of werk. Daarna uit de parochie. Omdat het niet meer zo gezellig is als vroeger.

De gemiddelde katholieke jongere van nu, gezien tijdens de Wereldjongerendagen, beschouwen de kerk als een hen aan te leveren ervaring. Na het beleven van die ervaring doen ze een belofte tot een wederdienst. Vaker naar de kerk, of een vrijwilligersproject. En die wederdienst wordt in de drukte van het gangbare leven weer vergeten.

Ik geef de bisschop gelijk dat hij meer jongeren actief wil krijgen in de katholieke kerk. De ouderen hebben niet het eeuwige leven (no pun intended). Maar ik geef de oudere Groninger gelijk dat de energie van de bisschop veel beter besteed is aan het bisdom zoals hij dat nu heeft. Slechts uitzonderingen onder de jongeren worden of blijven parochiaan. De meeste jongeren van nu zijn niet katholiek te krijgen en die jongeren die het wel zijn, besteden er alleen gerichte aandacht aan als ze het in hun agenda inplannen. Bij aangereikte gelegenheden. Slechts wanneer hen echt een ervaring wordt aangeboden. Met als wisselgeld een loze belofte.