"While there are indeed astounding similarities between the teachings of Jesus and those of Buddha (not to mention Lao-tzu, Confucius and the Hindu religion, all which seem to have included some version of the Golden Rule), it's more likely that these stem from what I believe to be logical and moral conclusions that any person in search of what is richt would come to, e.g.: that the preferable way to treat one another is with love and kindness; that pursuit of material gain is ultimately empty when measured against eternity; and that somehow, as human beings, we are alle connected spiritually."
- Christopher Moore in zijn verantwoording van Lamb
Je ziet vaak bij De Slegte van die boeken liggen die de overeenkomsten tussen de leer van Jezus en de leer van de Boeddha spellen. Het wordt niet al te hard geroepen, maar Rabbi Hillel, het zou qua leeftijd een opa kunnen zijn geweest van Jezus, verkondigde al dat je de naaste moet behandelen zoals jijzelf behandeld wilt worden. Jezus recyclede veel. Misschien heeft hij overgenomen wat hem als het juiste in de oren klonk. Misschien heeft de Heilige Geest hem ingefluisterd wat eerder bij anderen ingefluisterd is. Misschien is hij zelf op heldere wijze tot conclusies gekomen waarvan hij niet wist dat anderen zo ook al hadden gemaakt.
Het citaat van Christopher Moore betekent ook nog iets anders. Die Golden Rule, die hij omschrijft, die is op verschillende plaatsen opgekomen, zonder dat er bewijs is voor één enkele bron voor allen. Karen Armstrong heeft daar een ontzettend mooi boek over geschreven. De aanleiding voor de Gouden Regel is vermoedelijk een tijd geweest van veel dood en verderf aan de ene kant en een enorme welvaartsvlucht aan de andere kant. Die welvaartsvlucht zorgde voor de gelegenheid om, goed gevoed en aangekleed en met tijd omhanden, eens gedegen over de zin van het leven na te denken. De dood en verderf zorgde voor voeding voor de analyse. Het heeft toendertijd tot religieus-morele kaders geleid: wat God betreft is het gedrag van de Gouden Regel het ideale gedrag voor een harmonieuze samenleving. Maar in de tegenwoordige, areligieuze, westerse wereld is die Gouden Regel niet losgelaten. Juist eerder heruitgevonden op areligieuze basis. En dat is logisch: het gedrag van de Gouden Regel is waar, maar ongelovigen tonen aan dat een goddelijke ordonnantie daar niets mee te maken heeft. Het werkt in de praktijk nu eenmaal lekker en dat is de enige oorzaak dat de Gouden Regel goud is.
Misschien speelt er nog een beetje ontzag voor religies in mee. Dat de Gouden Regel op goddelijk voorschrift nog steeds wordt gehuldigd omdat zoveel diepgelovige mensen hun lichaam en hun verdere bezittingen hebben versleten voor de godsdienst. Ik weet dat niet zeker. Vittorio Messori schreef in zijn artikel dat er meer verontwaardigd gereageerd wordt op misbruik door kerkelijken dan op misbruik door scoutingleiders, omdat nog steeds (en misschien onbewust) er van kerkelijken wordt verwacht dat ze moreel sterker zijn. Beter. Ik weet dat niet. Ik weet wel dat ik in mijn vroomste jaren makkelijker op mijn woord werd geloofd en dat er veel mensen op de bres sprongen voor me, ook als ik dat niet vroeg. Er werd ook een beeld op mij geprojecteerd als een soort gedegenereerde Maria waar ik niet blij mee was. Ik heb me van tijd tot tijd geroepen gevoeld uit te leggen dat ik niet verlicht of een heilig boontje ben. Maar dat werd soms aangezien voor valse bescheidenheid. Het is eerder een stelling dan een terechte conclusie, maar ik denk wel dat kerkelijken nog steeds op een klein voetstukje staan.
Belangrijker vind ik het om aan te stippen dat de Gouden Regel zo areligieus als maar mogelijk nog steeds functioneert omdat er areligieus ook een hoge moraal wordt uitgedragen. Ik las gisteravond op Geen Stijl dat Ab Klink zou hebben beweerd dat ongelovigen meer tot geweld geneigd zijn dan gelovigen. Niet dat ik daar serieus op ga reageren. Mij lijkt dus dat als zowel in précolumbiaans Amerika, als in Afrika, als in préchristelijk Europa, als in het Midden-Oosten, als in die door Moore al genoemde Aziatische religies de Gouden Regel opkwam én als in al die genoemde religies ook al van oudsher sterk op elkaar gelijkende rituelen (van reiniging, van verbranding, van offerrandes, van onreinheid, van initiatie en volwassenheid en baringsrituelen), er eerder een psychologische achtergrond voor is dan een fluisterende Heilige Geest.
De menselijke behoefte aan rituelen, aan een moreel kader dat opvallend eensluidend is over de hele wereld en de menselijke behoefte aan verering van iconen zijn gedeelde karaktertrekken en niet veroorzaakt door Hogerhand. Zeker niet als Hogerhand volgens al die diehard gelovigen een poel is van afgoden en de Enige Ware, maar niet die die mijn buurman denkt dat de enige is. En als gelovigen die genoemde menselijke behoeften hebben, dan hebben de ongelovigen ze ook.
Conclusie: het morele kader van de gelovige is hetzelfde als dat van de ongelovige en God heeft er geen kloot mee van doen gehad. We hebben het zelf bedacht.
p.s. ga nou niet muggeziften dat het morele kader over abortus toch wel afwijkt. De Gouden Regel is veel fundamenteler dan foetusafzuiging.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten