Het pinyin-systeem

Voordat ik begin met mijn half gejatte en zelf gebrouwen theorieën over het taoïsme, eerst even een korte uitleg over uitspraak en onderscheid van de Chinese termen. Ik vind het allemaal geweldig om te hebben kunnen leren en als het in deeltijd te doen was, zou ik overwegen sinologie te gaan studeren.

Voor de dagen van Mao (moge hij rotten in de hel) schreef men in het Westen de Chinese woorden fonetisch. Dat bracht in internationaal en wetenschappelijk verband uiteraard problemen, want fonetische spelling van Chinees in het Nederlands geeft een andere schrijfwijze van woorden dan in het Engels. In Leiden was sinologie al een redelijk geprofessionaliseerde studierichting en koplopers hoeven nooit snel te switchen. Daarom is daar deze fonetische spelling pas laat losgelaten.

Dat loslaten kwam toch wel want de Volksrepubliek zelf voerde het systeem van de pinyin-romanisatie in om Chinese woorden in Romeinse letters om te zetten. Een logica is er voor Nederlandstaligen moeilijk in te ontdekken. Je dient eerst te leren hoe je in pinyin dan wel een q of een c uit moet spreken om daarna geromaniseerd Chinees te kunnen lezen.
De geschiedenis heeft de in taoïsme geïnteresseerde lezer iets geholpen. Omdat Mao het taoïsme verketterde en bestreed, is de laatste decennia weinig uit de eerste hand gepubliceerd over het taoïsme. De mooiste boeken stammen uit de jaren 1930 (John Blofeld met name) en de schrijvers en de vertalers gebruiken dan nog fonetische Chinese spelling. Maar inmiddels is pinyin de internationale standaard en kun je, ik incluis, er eigenlijk niet omheen om Zhuangzi ook als zodanig op te schrijven, terwijl je het niet zo uitspreekt. Hieronder een lijstje met basisbegrippen. Voor uw gemak wanneer de hiernavolgende teksten over taoïsme u interesseren.

Pinyin: Zhuang Zi
Fonetisch: Tswang Tse
Korte uitleg: Meester Tswang (zi/tse betekent meester), taoïstisch filosoof en verondersteld schrijver van een deel van het naar hem genoemde boek.

Pinyin: Zhuangzi
Fonetisch: Tswangtse
Korte uitleg: Wanneer zi/tse aan het eerste woord vast is geschreven, wordt het boek bedoeld.

Pinyin: Lao Zi
Fonetisch: Lao Tse
Korte uitleg: Oude Meester, mythisch figuur die gezien wordt als de auteur van de Tao te Ching. Er gaan geweldige verhalen over hem de ronde. Gaan we het natuurlijk over hebben.

Pinyin: Lao Dan
Fonetisch: Lao Dan
Korte uitleg: Oude Langoor (ik verzin het niet), andere naam voor Lao Tse.

Pinyin: Tao te Ching
Fonetisch: Dao te Tsjing
Korte uitleg: Het boek van de Weg en de Deugd, meer nog het basisgeschrift over het taoïsme dan de Zhuangzi, hoewel het veel beperkter in opzet is. Dit boek gaat over taoïstische politiek. Het boek wordt ook wel de Laozi genoemd (inderdaad, hetzelfde aan elkaar plakken van de naam van de veronderstelde auteur als bij de Zhuangzi)

Pinyin: Taoïsme
Fonetisch: Dauwisme
Korte uitleg: Verzameling van een filosofische en verschillende religieuze stromingen die in China zijn ontstaan. Het veel-, heel veelgebruikte woord Tao spreek je dus uit als Dau.

Pinyin: Kong Zi
Fonetisch: Kong tse, maar beter bekend als Confucius
Korte uitleg: filosoof en stichter van het confucianisme. Onderwerp van kritiek in de Zhuangzi.

Pinyin: Chi
Fonetisch: Tsji
Korte uitleg: Religieus, ook wel natuurgeneeskundig principe. Leven, levenskracht, energie die door Tao wordt gefaciliteerd en alom aanwezig is. Sommigen zouden het als een filosofisch principe bestempelen, maar ik kan me daar niet in vinden.

Pinyin: Yin Yang
Fonetisch: Yin Yang
Korte uitleg: Filosofisch principe; het bestaan en het verband van schijnbaar tegengestelde krachten of kanten die eigenlijk niet tegengesteld, maar in elkaar opgaand zijn.

Pinyin: Wu wei
Fonetisch: Woe wei
Korte uitleg: 'Doen door niet te doen', een taoïstisch principe. Een oudere hippe, maar inmiddels corny geworden vertaling is 'go with the flow'.

Pinyin: Hu Zi
Fonetisch: Gwie Tse
Korte uitleg: filosoof en tijdgenoot van Meester Tswang. Onderwerp van vriendschappelijke kritiek in de Zhuangzi.

Geen idee wat het pinyin is voor de Gele Keizer, maar hij speelt in de Chinese mythologie een heel belangrijke rol. In de oudste dagen van de wereld, de tijd dat de Chinezen een land aan het opbouwen waren, zou de Gele Keizer geregeerd hebben. Hij was wijzer dan Salomo en wordt dan ook vereerd. In de taoïstische geschriften komt zijn naam voorbij.

In de geschiedenis van China is het Tijdperk van de Strijdende Staten ook belangrijk om te kennen. Ver nadat de Gele Keizer, als hij al bestaan heeft, van het wereldtoneel verdwenen was, ontstond een lang tijdperk van oorlog op oorlog op oorlog tussen de verschillende staten die op het Chinese grondgebied waren ontstaan. In de taoïstische geschriften komen verschillende van deze staten en de monarchjes van deze staten aan bod. Zhuangzi leefde ten tijde van de nasleep van het Tijdperk van de Strijdende Staten. Dit is een historisch tijdperk dat een groot effect heeft gehad op de Chinese mythologie en filosofie.

Nu is de spiekbrief wel af. De afgelopen jaren heb ik op internet druk gezocht naar pagina's die uitleg geven over het taoïsme en er is weinig. Wat er is, bestaat over het algemeen uit vertalingen van de Tao te Ching, met kleffe plaatjes erbij. Dit was voor mij extra reden om dit weblog op te schrijven wat ik tot nog toe gelezen en bij elkaar gescharreld heb, met daarbij mijn eigen conclusies. Voor mij is het prettig dat ik nu gestructureerd neer kan zetten wat in mijn hoofd ronddwaalt.

Wie er niets mee kan, is gebaat bij het overslaan van alle posts die het label taoïsme dragen. Wie wil reageren is bij deze van harte uitgenodigd!