"Het is [dus] niet, zoals in discussies over spanningen tussen de westerse democratieën en het islamitisch fundamentalisme zo vaak wordt beweerd, de Verlichting zelf die onze hedendaagse kijk op de wereld heeft gevormd, maar juist onze bittere ervaring met de ontspoorde Verlichting. [...] Dat verlichte idealen regelrecht tot een totalitaire terreur kunnen leiden, dat is de trieste waarheid die de westerling, na twee wereldoorlogen en meer dan zeventig jaar verbeten communistische heilsverwachting, angstvallig heeft gemaakt jegens alle ideeën die voor de enige echte waarheid willen doorgaan.
Van de goede bedoelingen van het communisme was het overigens moeilijker afscheid nemen dan van de idealen van het fascisme. Tot op heden lopen er genoeg ex-sympathisanten rond die er diep in hun hart van overtuigd zijn dat het hebben van grootse idealen met betrekking tot de gehele mensheid hen ook automatisch tot goede mensen maakt, ongeacht de slachtoffers en gefnuikte levens die hun idealen in de praktijk hebben veroorzaakt. Nog altijd weigeren zij in de afgrond te kijken die gaapt tussen hun verlichte overtuigingen en de vernietigende gevolgen ervan. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor extreme dierenactivisten die bereid zijn mensenlevens gevaar te laten lopen met hun acties voor het welzijn van dieren.
Maar in het algemeen kun je zeggen dat de westerse mens, en in het bijzonder de Europeaan, tijdens de vorige eeuw door schade en schande doordrongen is geraakt van de terreur van al te goede bedoelingen. De angstvalligheid die daar het gevolg van is, heeft grotendeels onze blik op de moderne wereld bepaald. De goede bedoelingen zijn er weliswaar nog steeds, maar het zijn de idealen van een mens die er niet langer van overtuigd is dat hij de waarheid in pacht heeft - sterker nog, hij benadrukt het liefst zijn onwetendheid en ongeschiktheid om te handelen, en hij laat ook graag zien dat zijn herinneringen aan het verleden gekleurd zijn door een diep en oprecht schuldbesef. Veel van wat we nu smalend politieke correctheid noemen, komt voort uit dat oprechte westerse wantrouwen tegenover onszelf."
- uit het boek Leeswoede : De Wereld van Nu in 100 Boeken van Bas Heijne (die ik heel erg graag lees)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten