Libertarisme en schoonmaakcontracten

Ik ben een groot fan van deze website. In eerste instantie omdat er redenaties op staan die ik nooit eerder ergens had gezien en die me op het verkeerde been zetten. Je kent dat wel: dat je het totaal tegenovergestelde te horen krijgt en moet constateren dat het oude nieuws misschien niet helemaal correct is of misschien zelfs helemaal niet. Ik ben er niet uit of de libertarische standpunten wel kloppen, maar veel van wat er wordt beweerd klinkt wel heel logisch. De overheid heeft geheel eigen belangen, waar de bevolking niet altijd beter van wordt. Ik heb er zelf gewerkt en die belangen ook gezien. Een mooi, oud voorbeeld las ik voor mijn lijst Nederlands op de middelbare school in De Kroongetuige van Maarten ´t Hart. De hoofdpersoon werkte op één of andere biologisch lab. Geen overheidsinstantie pur sang, maar ook geen marktpartij. Ieder jaar werd er bij dat lab een nieuwe, dure machine gekocht. Die werd dan in de hoek geschoven want nodig hadden ze die machine niet. De apparaten werden ieder jaar gekocht omdat anders aan het eind van het jaar bleek dat er op het budget gekort kon worden. Dat mocht niet gebeuren. Liever ieder jaar een nutteloos apparaat kopen dan het budget kwijtraken waar je eigenlijk geen behoefte aan hebt.

Datzelfde speelde natuurlijk ook bij mijn vorige werkgevers, in meer of mindere mate. Jezelf in de kijker spelen om zo bestaansrecht te krijgen terwijl je het eigenlijk niet had. En datzelfde speelt in mindere mate ook bij de politie. Wanneer de politie de gestelde doelen niet haalt, gaat er meer geld heen. De impuls is dan om de zaken je boven het hoofd te laten groeien zodat je meer geld krijgt.

Ik vind de libertarische redenaties soms toch te kort door de bocht. Al moet ik erbij zeggen dat ik minimale kennis heb van economie. Het minimumloon schijnt juist te zorgen voor werkeloosheid. Als een werknemer financieel genaaid wordt door zijn baas zou het juist de markt zijn die het mogelijk maakt dat de werknemer overstapt naar een beter betalende baas en zo wordt arbeid terechter gewaardeerd. Ik kan er niet goed over redeneren, dat geef ik meteen toe. Maar eerder deze week ontwikkelde ik een poging en die schrijf ik hier neer.

Schoonmakers protesteren op dit moment tegen de lage waardering van hun vak. Ik weet niet hoeveel ze verdienen en neem dus kritiekloos aan van alle medestanders dat schoonmakers slecht betaald worden. Wel weet ik dat bedrijven die een schoonmaakbedrijf inhuren daar zo min mogelijk geld aan kwijt willen. Volgens de libertarische gedachte zou een schoonmaker die naar zijn mening onderbetaald wordt, op zoek kunnen gaan naar een beter betalende werkgever. Dat tweede schoonmaakbedrijf heeft wel oren naar ervaren schoonmakers die voor een beter loon goed willen werken en hypothetisch zou dit dus goed moeten komen. Maar dat tweede schoonmaakbedrijf moet ook rekening houden met de markt. De lonen die het bedrijf wil geven aan de schoonmakers moeten betaald kunnen worden uit de verdiensten van het schoonmaakbedrijf. Instellingen die het schoonmaakbedrijf inhuren moeten bereid zijn een bedrag te betalen waarmee de schoonmakers betaald kunnen worden.
Een schoonmaakbedrijf dat beter betaald aan de schoonmakers is duurder om in te huren dan een bedrijf dat de schoonmakers onderbetaald. Maar met schoonmaken als product is het juist zo dat bedrijven die schoonmaak nodig hebben op het minimum aan kosten willen zitten. De werkmodellen voor schoonmaak zijn heel precies en krap vastgesteld: zoveel uur voor de kantoren, zoveel uur voor het stofzuigen van het pand, zoveel uur voor het werk dat maar eens per week hoeft. Als bedrijven een duurder schoonmaakbedrijf inhuren, verwachten ze extra's aan schoonmaak. En dat zal inhouden dat die inhurende bedrijven er geen vrede mee hebben als het pand voor die hogere kosten op minimaal niveau schoon is. Maar evenmin zullen de inhurende bedrijven zoveel belangstelling hebben voor meer dan minimaal schoon-aanpak. Ik kan me juist voorstellen dat bedrijven die schoonmaakbedrijven inhuren zullen denken: "Ach, doe dat minimum maar. Alles wat niet op het oog vies is, vind ik niet zo belangrijk en anders haal ik er zelf wel een doekje over". En zo kan een schoonmaakbedrijf niet beter uitbetalen dan zijn tot minimale kosten reducerende (en dus onderbetalende) concurrenten. De markt voor beter dan minimaal schoon is volgens mij heel klein. De vraag naar minimaal schoon 'en de rest doe ik zelf wel even vlug' is het grootst.

Libertarisme ligt, voor zover ik nu kan beoordelen, als economisch model het dichtst bij het taoïsme. Zo min mogelijk ingrijpen en zaken op hun natuurlijk beloop laten. Lao Zi schreef: "Regeer door niet te regeren". De kritiek op het libertarisme is dat het natuurlijk beloop zal leiden tot slachtoffering van de niet zo slimmen. Eigenlijk antwoordt de libertariër dan, voor zover ik nu kan beoordelen, dat er niet zo veel niet zo slimmen zijn als de critici denken. Daar ligt het grootste verschil in opvatting tussen libertariërs en voorstanders van een sterk bepalende overheid: libertariërs hebben groot vertrouwen in de zelfredzaamheid en het ingebakken fatsoen van mensen. De tegenstanders hebben juist groot wantrouwen tegenover de menselijke natuur; wannneer er geen hogere macht beperkingen geeft breekt de pleuris uit. Ik weet niet of de waarheid meer bij de één of meer bij de ander ligt. Als ik kijk naar de Roma constateer ik dat de libertariërs gelijk hebben. Maar de gadje zijn juist zo onvoorbereid dat de tegenstanders van libertarisme ook een punt hebben.